TBB Dergisi 98. Sayı

Tutuklamaya İlişkin Temel Sorunlar ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin...

mümkündür. Öte yandan CMK m. 101’e göre, tutuklama kararı verilme-

den önce şüpheli ya da sanığın savunması alınmalıdır. Ancak adli kont-

role ilişkin düzenlemelerde sanığa böyle bir imkân tanınmış değildir. Bu

durumda, şüpheli veya sanığın yokluğunda ve savunması alınmadan

adli kontrol kararı verilebileceği sonucuna ulaşılabilirse de, bunun sanık

hakları yönünden sakıncalı olduğu da ileri sürülebilir

. Ancak bu du-

rumda da sınırlı bir uygulama alanına sahip olan adli kontrolün uygula-

ma alanı, karardan önce sanığın savunması alınarak daha da daraltılmış

olacaktır. Bu noktada, adli kontrol kararının, tutuklamaya göre temel

hak ve özgürlüklere daha az müdahale gerektiren ve itirazı mümkün

olan bir karar olduğu düşünülebilir

. Bununla birlikte, AİHM’in tutuk-

lamaya itiraz hususundaki içtihadı, genel olarak, koruma tedbirlerinde

itiraz kurumunun işleyişi bakımından dikkate alınmaya değerdir. AİHM

birçok kararında Türkiye’de tutuklu yargılamaya itiraz imkânlarını in-

celemiş ve Hükümetin, atıfta bulunduğu hukuk yolunun sanıklar için

gerçek anlamda çekişmeli bir usul sunduğunu kanıtlayamadığına karar

vermiştir. Bu durum, itiraz yolunun işleyişi bakımından da sıkıntıların

bulunduğunu göstermektedir

. Buna rağmen. CMK m. 110’a göre, adli

kontrol kararı verilebilmesi için C. savcısının istemi ve mahkemenin ka-

rarı yeterli olduğundan, şüpheli veya sanığın yokluğunda adli kontrol

kararı verilebilmesine engel bir durum bulunmamaktadır

5402 Sayılı Denetimli Serbestlik ve Yardım Merkezleri ile Koruma

Kurulları Kanunu m. 12 ve 13’e göre, adli kontrole tabi tutulan şüphe-

li veya sanığın yükümlülüklerini yerine getirip getirmediği Denetimli

Serbestlik ve Yardım Merkezi Şube Müdürlüğü’nce denetlenecektir

Şube müdürlüklerinde yer alacak personelin kimlerden oluşacağı ve

Bkz. KOCA, s. 139. Benzer görüşte, Özbek/Kanbur/Doğan/Bacaksız/Tepe, s.

296; Özgüven, s. 340.

Coşkun Neslihan, Adli Kontrol, Hukuki Perspektifler Dergisi, Yeni CMK Dosyası,

S. 3, Nisan 2005, s. 89.

Kararlar için bkz. aşağıda başlık VIII altında yapılan açıklamalar.

Şahin Cumhur, Ceza Muhakemesi Hukuku I, Ankara 2007, s. 235.

Mahkemelerce 2006 yılında 6.980 şüpheli veya sanık hakkında, adli kontrol kararı

verilmiş olup, karar sayısı 2007 yılının ilk dokuz ayında % 44 artarak 10.043’e

yükselmiştir. Adli kontrol altına alınan şüpheli veya sanıklardan, 2.600 ünün in-

fazı başarı ile tamamlanmış ve bu kişilerin ceza infaz kurumuna alınmadan yani

tutuklanmadan yargılamaları sonuçlanmıştır. KAMER V. Kadri, Koruma Tedbir-

lerinden Adli Kontrol,

sim2007/makale/vkadri_kamer.htm, Erişim Tarihi, 26.5.2011, s. 2.