128 / 521
TBB Dergisi 2012 (99)
Gürsel KAPLAN
127
dahale kararlarının kamu malları ve hizmetine dokunan zararlı etki ve
sonuçlarını bertaraf etmek için, 18 Haziran 2010 tarih ve 5999 sayılı Ka-
nunla 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu’na eklediği geçici 6 ncı madde
ile birtakım yasal düzenlemeler yürürlüğe koymuş bulunmaktadır.
İnceleme konumuzu esas itibariyle anılan yasal düzenlemeler teş-
kil etmekle birlikte, bunların irdelenmesine geçmeden önce, kavram-
sal, tarihsel ve karşılaştırmalı hukuk açısından da meseleye kısaca de-
ğinmenin yararlı olacağı kanaatindeyiz.
Çünkü söz konusu yasal düzenlemelere ilişkin olarak yapacağı-
mız irdeleme ve değerlendirmelerin isabetliliği, her şeyden önce, bun-
ların doğru bir kavramsal temelde ele alınmasına ve ikame edildikleri
düzenlemelerin uygulamada kazanmış oldukları anlam ve uygulama-
lara bağlıdır.
Bu nedenle, ele aldığımız düzenlemelerin olumlu ve olumsuz yan-
larını ortaya koymadan önce, kısaca da olsa, konuya kavramsal ve ta-
rihsel perspektiften bakmakta yarar vardır.
I- Kamulaştırmasız El Koyma (El Atma) Kavramı
Başlıkta belirtilen kavram ve kurumu kısaca tanımlamak gerekirse
şunu diyebiliriz: Kamulaştırma yetkisine sahip bir idare, Anayasa ve
yasalara uygun bir işlem oluşturmaksızın, bir kimsenin taşınmaz ma-
lına el koyar ve onun üzerinde bir tesis veya bina yapar yahut o taşın-
maz malı bir hizmete tahsis ederek mal sahibinin taşınmazı üzerinde
dilediği gibi kullanma hakkına karşı herhangi bir girişimde bulunursa,
idare taşınmaz mala kamulaştırmasız elkoymuş sayılır.
2
Anayasamızın ve 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu’nun ilgili hü-
kümleri göz önünde bulundurulduğunda, normalde kamulaştırmasız
el atma gibi hukuk dışı durumların ortaya çıkmaması beklenir. Çünkü
Anayasamızın kamulaştırmayı düzenleyen 46 ncı maddesinin birinci
fıkrasına göre,
“Devlet ve kamu tüzelkişileri, kamu yararının gerektirdiği
hallerde, karşılıklarını peşin ödemek şartıyla, özel mülkiyette bulunan taşın-
maz malların tamamını veya bir kısmını, kanunla gösterilen esas ve usullere
2
Ali Arcak,
Kamulaştırmasız Elkoyma ve Yeni Hükümler
, Seçkin Kitabevi, Ankara,
1987, s. 23.