131 / 521
Yeni Yasal Düzenlemelere Göre Kamulaştırmasız El Koyma Sebebiyle Doğan ...
130
görmek doğru olmaz. Bu nedenle, idarenin hiçbir hukuki esasa dayan-
madığı için başlangıçta
“fiili yol”
veya
“haksız fiil”
şeklinde nitelendiri-
len müdahalelerinden bir kısmının zamanla kamuya yararlı sonuçlar
yarattığı göz önünde bulundurularak, ortaya çıkan bu iki ayrı durum
arasında bir fark gözetilerek buna göre soruna bir çözüm bulunması-
nın daha doğru olacağı düşüncesi ileri sürülmüştür.
8
Fransız hukuku kökenli olan bu düşünceye göre, birinci durumda-
ki el atmaları
“alelâde kamulaştırmasız el atmalar”
; ikinci durumdaki el
atmaları ise
“bayındırlık eserleri inşası nedeniyle kamulaştırmasız el atma-
lar”
şeklinde adlandırmak ve nitelendirmek gerekir.
9
Çünkü basit birer
haksız fiil yahut mülke tecavüz olan birinci tür el atmalarda zilyed
yahut malikin malını korumak ve geri almak için her türlü dava hakkı
varken, ikinci tür el atmalarda ise bu kişilerin sadece tazminat yahut
malın bedelini isteme hakkı vardır.
10
Gerçi bu durum kendiliğinden
yahut idarenin tek taraflı bir kararıyla değil, taraflar arasında anlaş-
ma sağlanmadığı takdirde, mahkemece hükmedilecek belli bir miktar
tazminat (bedel) karşılığında ve yine mahkemece verilecek tescil ka-
rarıyla olmaktadır. Ancak bu durumda malikin ve zilyedin hiçbir şe-
kilde men’i müdahale yahut istihkak davası açabilme hakkı ve imkânı
yoktur.
11
“Dolaylı kamulaştırma
” olarak ifade edilen bu durum temelini,
“bayındırlık eserlerinin dokunulmazlığı”
ilkesinden almaktadır.
12
Huku-
kumuzdaki duruma ışık tutacağı düşüncesiyle konuya biraz daha ya-
kından bakmakta fayda olduğu kanaatindeyiz.
II- Fransız Hukukunda Kamulaştırmasız El Atmaya Bulunan
Çözüm:
“Dolaylı Kamulaştırma”
Teorisi ve Bunun Terkedilmesi
Fransız hukukunda ilk defa Conseil d’État’ın
13
7 Temmuz 1853
tarihli
Robin de la Grimaudière
kararıyla benimsenen ve 1990’lı yıllara
kadar mutlak bir biçimde uygulanagelen bu anlayışa göre
14
, birinci
durumda malın mülkiyeti malike ait olmaya devam ettiği halde, ikin-
8
Onar, a.g.e., s. 1558-1559; Gözler, a.g.e., c. II, s. 990-991.
9
Gözler, a.g.e., c. II, s. 990-991.
10
Gözler, a.g.e., c. II, s. 990.
11
Gözler, a.g.e., c. II, s. 992-994.
12
Chapus, a.g.e., s. 566.
13
Chapus, a.g.e., s.566.
14
Chapus, a.g.e., s.566.