220 / 521
TBB Dergisi 2012 (99)
Faruk Y. TURİNAY
219
mıştır. 1971 tarihli bu karara göre Topluluğun Antlaşma’nın öngördü-
ğü politikaları yürürlüğe koymak için kabul ettiği kuralların türü ne
olursa olsun, üye devletler üçüncü ülkelerle bireysel veya toplu olarak
bu kuralları etkileyen veya bunların kapsamını değiştiren yükümlü-
lükler üstlenemeyecektir
154
. Herhangi bir yasama işleminin yapılması,
o işlemi yapmaya yetkili organ tarafından dahi sınırlamaz iken, o ül-
kenin dışındaki bir başka irade tarafından sınırlanması ulusal düzeyde
egemenlik yetkisinin sınırlandığını ve ulusüstü bir yapıya devredil-
diğini göstermektedir.
Egemenlik ile anayasa arasındaki karşılıklı
bağımlılık ve hukuki ilişki düşünüldüğünde, Divan’ın bu kararının
anayasanın evrensel serüveninde rol oynadığı, su götürmez bir ger-
çek olarak belirmektedir.
Divan’ın
Factortame
ve
Italy v. Commission
155
kararları da aynı doğrultudadır.
Avrupa Adalet Divanı’nın 1964 tarihli
Costa Enel
adlı kararına
göre, alelade uluslararası antlaşmaların aksine, Avrupa Ekonomik
Topluluğu Antlaşması, yürürlüğe girmekle, üye devletlerin hukuk
düzenlerinin ayrılmaz bir cüzü haline gelen ve onların mahkemele-
rinin uygulamaya mecbur oldukları kendi hukuk düzenini yaratmış-
tır
156
. Kendi kurumlarına, kendi kişiliğine, kendi hukuk ehliyetine ve
uluslararası düzeyde temsil ehliyetine ve daha özel olarak egemen-
liğin sınırlandırılmasından veya devletlerden Topluluğa yetkilerin
devredilmesinden kaynaklanan gerçek yetkilere sahip, sürece sınırsız
bir Topluluk yaratmışlardır. Üye devletler sınırlı alanlarda dahi olsa
egemenlikten doğan haklarını sınırlandırmışlar ve böylece vatandaşla-
rını, bizatihi kendilerini de bağlayan bir hukuk düzeni yaratmışlardır.
Topluluk’tan kaynaklanan hükümlerin tüm üye devletlerin kanunla-
rıyla bütünleşmesi ve daha genel olarak antlaşmanın şartları ve ruhu,
154
Commission c/Conseil, 22/70, Rec. 1971; Karara ilişkin değerlendirmeler için
bkz.: Yazıcı, op.cit. s.268; Karakaş, op.cit., s.76; Bozkurt, Özcan, Köktaş, op.cit.,
s.111
155
Bu kararda Divan şöyle demektedir:
“Üye devletlerce Antlaşma hükümlerine uygun
olarak hak ve yetkilerin Topluluğa devredilmiş olması, onların egemen hakları üzerinde
kesin bir sınırlamayı içerir ve ulusal hukukun hiçbir hükmü bu sınırlamayı bertaraf etmek
üzere ileri sürülemez.”
Yazıcı, loc.cit. Case c-213/89, Factortame Ltd and others v.
United Kingdom, 1990, 20, 21, 22. paragraf
156
Avrupa Adalet Divanı’nın
Costa Enel
kararıyla ilgili incelemeler için bkz. Jan
Herman Reestman, Primacy of Union Law, The European Constitutional Review,
c.1, 2005, s.104