TBB Dergisi 99. Sayı

TBB Dergisi 2012 (99)

Faruk Y. TURİNAY

217

Eğer egemenlik yetkileri devrediliyorsa, egemenliğin hukuki temeli

olan anayasa’nın kavramsal boyutunun keskin, belirgin bir değişime

uğraması kaçınılmaz hale gelmiş demektir.

Simmenthal

kararı

151

, Divan’ın anayasa kavramının içeriğini et-

kileyecek güçte bir başka içtihadını teşkil etmektedir. Divan’a göre,

herhangi bir kuralın doğrudan doğruya uygulanabilmesi, Topluluk

hukuku kurallarının da yürürlüğe girdiği tarihten ve yürürlükte kal-

dığı sürece bütün üye devletlerde tam ve yeknesak şekilde uygulan-

malarını ifade eder. Bu yüzden söz konusu hükümler hem üye dev-

letlerin hem bireylerin Topluluk hukukundaki hukuki işlere taraf

olan ve bunlardan etkilenen herkesin hak ve ödevlerini tanımlama

kudretindedir. Topluluk hukukunun üstünlüğü ilkesine uygun olarak

bir yandan Antlaşma’nın hükümleri ve kurumların doğrudan tatbik

edilmesi mümkün olan tedbirleri ile üye devletlerin hukuk düzeni

arasındaki ilişkiye bakmak gerekir. Bu ilişkide topluluk hukukunun

hüküm ve tedbirleri sadece yürürlükte olan ulusal hukuk kurallarını

uygulanamaz hale getirmekle kalmaz; bir de yeni yürürlüğe girecek

ve Topluluk hukukuyla çelişen iç hukuk kurallarının uygulanmasını

da imkânsızlaştırır. Topluluğun yasama yetkisini kullandığı alana te-

cavüz eden, topluluk hukukunun hükümleriyle herhangi bir surette

bağdaşmaz olan ulusal yasal önlemlerin hukuki etkiye sahip olacak-

larını kabul etmek, üye devletlerin Antlaşma uyarınca kayıtsız, şart-

sız, geri alınmaz biçimde üstlendikleri yükümlülüklerin etkinliğinin

inkârı demektir ve böylece Topluluğun temellerini tehlikeye atar. Her

ulusal mahkeme, görevine giren bir uyuşmazlıkta Topluluk hukuku-

nu tümüyle uygulamalıdır. Onun bireylere sağladığı hakları korumalı,

ulusal hukukun onunla çatışan herhangi bir hükmünü önce ya da son-

ra, ne zaman kabul edilmiş olursa olsun, ihmal etmelidir

152

. Topluluk

İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2009 s.262 vd.; Ercüment Tezcan, Avrupa

Birliği Kurumlar Hukuku, Beta Yayınevi, 2001, s.96. vd.

151

Simmenthal kararıyla ilgili bkz. European Navigator The Authoritative

Multimedia Reference On The History of Europe Web Site, Judgment of the Court

of 9 March 1978 1 Amministrazione delle Finanze dello Stato v Simmenthal S.p.A.,

erişim tarihi: 4.5.2011

152

Bu noktada Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 90. maddesinin son fıkrasındaki

hüküm ve onun ifade ettiği anlam ile anayasa ve egemenlik yetkisinin devri me-

selesi akla gelebilir. Hüküm şöyledir: “Usulüne göre yürürlüğe konulmuş millet-

lerarası antlaşmalar kanun hükmündedir. Bunlar hakkında Anayasaya aykırılık