268 / 521
267
• Anayasa’nın 12. maddesinde yer alan kişilik haklarının korunma-
sına ilişkin “
herkes kişiliğine bağlı dokunulmaz, devredilmez, vazgeçil-
mez temel hak ve hürriyetlere sahiptir
” hükmüne;
• Anayasa’nın 17. maddesinde yer alan “
herkes yaşama, maddi ve ma-
nevi varlığını koruma.. hakkına sahiptir
” hükmüne;
• 2004 değişikliğiyle Anayasa’nın 90. maddesinin son fıkrasına ekle-
nen “
usulüne uygun yürürlüğe konulmuş temel hak ve özgürlüklere iliş-
kin milletlerarası antlaşmalarla kanunların aynı konuda farklı hükümler
içermesi nedeniyle çıkabilecek uyuşmazlıklarda milletlerarası antlaşma
hükümler esas alınır
” hükmüne aykırıdır.
Özellikle 2001 yılında Anayasa’nın 41. maddesinde yapılan deği-
şiklik karşısında, “
evlendiğinde kendi soyadını taşımaya devam etmek iste-
miyle”
(Aile Mahkemesinde) açılacak bir davada, MK.nun 187. mad-
desinin Anayasa’ya açık aykırılığı nedeniyle Anayasa Mahkemesine
götürüldüğünde iptal edilmesi gerekirken, Anayasa Mahkemesi bu
yolda yapılan itirazı 10.03.2011 tarihinde oyçokluğuyla reddetmiştir.
MK’da yer alan “Kadının Soyadı” kuralı, Anayasa’ya aykırılığının
yanında, Türkiye’nin taraf olduğu ve uygulama taahhüdü altında bu-
lunduğu başta Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Kaldırılması
Sözleşmesi’nin 16. maddesine; Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin
14. ve 8. maddelerine; 7 no.lu Ek Protokol’ün 5. maddesine; Avrupa
Konseyi tavsiye kararlarına ve ayrıca Avrupa İnsan Hakları Mahke-
mesi kararlarına da aykırı düşmektedir.
Kadınların toplumsal yaşamda tanındığı soyadını evlendiğinde de
kullanmaya devam etmesi en doğal ve yasal hakkıdır. Nitekim yasada
böyle bir hak verilmemesine rağmen toplum içinde veya iş yaşamında
tanındığı soyadını evlendiğinde kullanmaya devam eden çok sayıda
kadın vardır. Bu gereksinimin karşılanması için “Kadının Soyadı” ku-
ralı, “eşlerin soyadı konusunda birlikte karar verebilmelerine veya her
birinin kendi soyadını taşımaya devam etmesine imkan verecek” bir
şekilde değiştirilmelidir. Bu bakımdan Alman hukukunun örnek alın-
ması kanımca doğru bir tercih olacaktır.
Önerim, 187. madde başlığının “Kadının Soyadı” yerine “
Aile
Adı
” olarak değiştirilmesi ve maddenin
eşlerin ortak bir soyadı seçme
zorunda olmadıkları, ama dilerlerse seçme hakkının da verildiği
aşa-
ğıdaki şekilde
düzenlenmesidir. Böyle bir değişiklik Anayasa’nın 41. ve