TBB Dergisi 99. Sayı

264

c) Anayasa Mahkemesine tarihi bir karar aldıran gelişme, Siirt As-

liye Hukuk Mahkemesine yapılan başvuru ile geldi.

Eşinden boşanıp

çocuğunun velayet hakkını veren mahkeme kararıyla alan anne, baba-

ya ait olan soyadı da değiştirirp çocuğuna kendi soyadını vermek istedi.

Ancak, mahkeme bu değişikliğe Soyadı Kanunu’nun izin vermemesi

üzerine 21.6.1934 günlü, 2525 sayılı Soyadı Kanunu’nun 4. maddesinin

ikinci fıkrasının “

Evliliğin feshi veya boşanma hallerinde çocuk anasına tevdi

edilmiş olsa bile babasının seçtiği veya seçeceği adı alır

” biçimindeki birinci

cümlesinin, Anayasa’nın 10., 13. ve 41. maddelerine aykırılığı savıyla

iptaline karar verilmesi istemiyle Anayasa Mahkemesi’ne itiraz yolu

ile başvurdu. Anayasa Mahkemesi “…Eşler, evliliğin devamı boyunca

ve boşanmada sahip oldukları hak ve yükümlülükler bakımından aynı

hukuksal konumdadırlar. Erkeğe velayet hakkı kapsamında tanınan

çocuğun soyadını seçme hakkının kadına tanınmaması, velayet hak-

kının kullanılması bakımından cinsiyete göre ayırım yapılması sonu-

cunu doğurur. Bu nedenle itiraz konusu kural, Anayasa’nın 10. ve 41.

maddelerine aykırıdır…” gerekçesiyle oybirliğiyle maddenin iptaline

karar verdi. Ancak, 1934 tarihli Soyadı Kanunu’nun ilgili maddesinin

iptal edilmiş olması karşısında bir yasa boşluğu doğmuştur. Medeni

Kanun’daki çocuğun soyadına ilişkin maddenin de bu yolda yeniden

düzenlenmesi gerekecektir.

4. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararı

“Türk yasaları tarafından erkeklerin kendi soyadlarını kullanma-

sına izin verilmesine karşın, nüfus idaresinin evlendikten sonra kız-

lık soyadını kullanmasına izin vermemesini” İnsan Hakları Avrupa

Mahkemesi’ne (İHAM) şikayet eden Ayten Ünal Tekeli, bunun cinsiyete

dayalı ayrımcılık olduğunu ileri sürmüştür. Başvuran Ünal-Tekeli, ulu-

sal mercilerin evliliğinden sonra yalnızca kızlık soyadını kullanmasına

izin vermemelerinin hem tek başına hem de 14. maddeyle birlikte düşü-

nüldüğünde 8. maddeyi

ihlal ettiğini iddia etmiştir. Ulusal yargı yolla-

Karar Günü: 8.12.2011; E.: 2010/119; K: 2011/165; R.G. Tarih-Sayı: 14.02.2012-

28204;

Ünal – Tekeli Türkiye Davası, AHİM, 4. Daire, Başvuru No. 29865/96; Karar 16

Kasım 2004.

İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi (İHAS) 8. madde:

“

1. Herkes özel ve aile hayatına, konutuna ve haberleşmesine saygı gösterilmesi hakkına

sahiptir.

2. Bu hakkın kullanılmasına bir kamu otoritesinin müdahalesi, ancak ulusal güvenlik,