TBB Dergisi 100. Sayı

TBB Dergisi 2012 (100)

İsmet YURTERİ

257

yoklamanın amacı belirtilmiştir

. Yoklamadan maksat, mükellefleri ve

mükellefiyetle ilgili maddî olayları, kayıtları ve mevzuları araştırmak

ve tespit etmektir. Yoklama sadece mükelleflerin işe başlama, işi bı-

rakma ve iş değişikliği ile sınırlı olmayıp yoklamada esas amaç vergiyi

doğuran olay ile ilgili birçok hususu tespit etmek

olduğu açıktır

. Bir

b) 3100 Sayılı Kanun kapsamına girip ödeme kaydedici cihaz kullanmak mecburi-

yetinde olanların bu mecburiyete uyup uymadıklarını, bu cihazları belli edilmiş

esaslara göre kullanıp kullanmadıklarını ve günlük hasılatı tespit etmek,

c) Günü gününe kayıt yapılması zorunlu defterlerin iş yerlerinde bulundurulup

bulundurulmadığını, tasdikli olup olmadığını usulüne göre kayıt yapılıp yapıl-

madığını, vergi kanunları uyarınca düzenlenmesi icap eden belgelerin usulüne

göre düzenlenip düzenlenmediği ile kullanılıp kullanılmadığını, faturasız mal

bulunup bulunmadığını, levha asma veya kullanma mecburiyetine uyulup uyul-

madığını tespit etmek, kanuni defter ve belgeler dışında kalan ve vergi kaybının

bulunduğuna emare teşkil eden defter, belge ve delillerin tespit edilmesi halinde

bunları almak,

d) Nakil vasıtalarını, Maliye ve Gümrük Bakanlığının belirliyeceği özel işaretle dur-

durmak ve taşıtta bulundurulması icap eden taşıt pulu, yolcu listesi, fatura veya

sevk irsaliyesi, yolcu bileti ile taşıma irsaliyelerinin muhtevası ile taşınan yolcu ve

malların miktar ve mahiyetlerini ölçmek, tartmak, saymak suretiyle tespit etmek,

e) Taşıma irsaliyesi, sevk irsaliyesi ve faturanın taşıtta bulunmaması, halinde bu bel-

gelerin ibrazına kadar nakil vasıtalarını trafikten alıkoymak, taşınan malın sahibi

belli değilse tespitine kadar malı bekletmek ve muhafaza altına almak, (Bekleme-

ye ve muhafazaya alınan malların bozulmaya ve çürümeye maruz mallar olması

halinde derhal, diğer mallar ise üç ay sonra Maliye ve Gümrük Bakanlığının belli

edeceği esaslar dahilinde tasfiye olunur.)

Yetkisini haizdirler.

Yukarıda sayılan yetkilerin hangilerinin ne şekilde ve hangi hallerde kullanıla-

cağını belirlemeye, yoklamaya yetkili olanların bu husustaki görev ve yetkilerini

sınırlamaya Maliye ve Gümrük Bakanlığı yetkilidir.

Yoklama ve denetimde görevli memurların görevlerini ifa sırasında, güvenlikleri-

nin sağlanmasına ilişkin esaslar Bakanlar Kurulunca belirlenir.

VUK’ un 127’ nci maddesinde 3239 Sayılı Kanunla yapılan değişiklikle yoklama

memurlarına büyük yetkiler tahsis edilmiştir. Getirilen esasların ilgili hükümde

öngörülen genişlik ve sertlikte uygulanması güçtür. Bu çerçeve ile hükmün işler-

liği de sınırlı kalmak durumundadır. 3239 Sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği 1986

yılından itibaren geçen sürede de bu durum görülmüştür. Bkz: ÖZBALCI, s. 404

Yoklama ile esasen mükelleflerin vergi dairesi içerisinde kağıt üzerinde gözüken

faaliyetlerinin fotoğrafının çekilmesidir. Buna istinaden çekilen fotoğrafların çok

net olması, fotoğrafçının da işinin ehli olması gerekir. Zira aksi takdirde, kötü

çekilen fotoğraf gerek idare gerekse mükellef açısından hukuksal dayanaktan

yoksun işlemlerin icrasına yol açabilecektir. Yoklama gerek mükelleflerin ve du-

rumlarının, gerekse mükellefiyetle ilgili maddi olayların, kayıtların ve konuların

araştırılmasına ve belirlenmesine yönelik bir uygulama olarak vergi dairesi için

önemli bir bilgi toplama faaliyeti olduğunu da söyleyebiliriz. Bkz: BİLEN İnan

Cumhur, “

Türk vergi Hukukunda Bilgi Toplama Müessesesi

”, Vergi Dünyası Dergisi,

Şubat 2009, S. 330, s. 115; İLHAN Asena, Türk Vergi Hukukunda Bilgi Toplama

(Yüksek Lisans Tezi), İzmir 2007, s. 8

GÜRBOĞA Erkan,

Kayıt Dışı Ekonomi ile Mücadelede Yoklamanın Önemi

, Vergi

Sorunları Dergisi, Ağustos 2004, S. 191, s. 7