TBB Dergisi 100. Sayı

TBB Dergisi 2012 (100)

İsmet YURTERİ

261

Yoklama her zaman yapılır. İlgiliye önceden haber verilmesi ge-

rekmez. Yoklama sırasında, buna yetkili olduğuna dair kimlik ibrazı

zorunludur. Yoklama sonuçları yoklama fişi, yoklama tutanağı ya da

toplu yoklama listeleri ile saptanır ve bu belgeler vergi incelemesinde

delil

olarak kullanılabilmektedir

Gel gelelim, yoklamanın nasıl yapılması ve bunun sonucunda ge-

rekli çıkacak olan belgenin yapımına. Yoklama sonuçları yoklama fişi

ile tespit edilmektedir

. Yoklama fişi tutanak hükmündedir. Bu fişler

yoklama yerinde ve iki örnek olarak düzenlenir. Yoklama muhatabı-

VUK m. 127/c maddesine göre; yoklama memurları, kanuni defter ve belge dı-

şında kalan ve vergi kaybına delil teşkil eden defter, belge ve delillerin tespit

edilmesi halinde bunları almaya yetkilendirilmişlerdir. Bu yetkinin anlamı, ceza

usul hukukunda söz konusu zapt işlemini yapabilmek demektir. Oysa ki, CMK

127. maddeye göre, zapta karar verme yetkisi, hakime tanınmıştır. Sadece gecik-

mesinde sakınca bulunan hallerde Cumhuriyet Savcısının, Cumhuriyet Savcısı-

na ulaşılamadığı hallerde ise kolluk amirinin yazılı emri ile kolluk görevlileri el

koyma işlemini gerçekleştirecektir. Bu ilke ve kuralar çerçevesinde, VUK uygu-

lamasında da, yoklama memurları belgelere el koyma yetkisinin ancak gecikil-

mesinde sakınca bulunan durumlarda verilmesi ve bu işleme karşı hakime itiraz

edebilme hakkının tanınması gerekmektedir. eğer ki bu tür bir uygulamaya gi-

dilmediği takdirde, kanunun açıkça gösterdiği hallerde usulüne göre verilmiş

hakim kararı olmadıkça, gecikmesinde sakınca bulunan hallerde de kanunla

yetkili kılınan merciin emri bulunmadıkça, kimsenin üzeri, özel eşyaları arana-

maz ve bunlara da el konulamaz diye Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 20/2

maddesine aykırılık meydana gelecektir. Ayrıntılı bilgi için bkz: ÜNAL, Abdul-

kadir, Türkiye’ de Vergi Denetimi ve Vergi Denetmenlerinin Denetim İçerisin-

deki Rolü, Ankara 2007, s. 37, 38; KANETİ Selim, Vergi Hukuku, İstanbul 1989,

s. 166; ÖZEN Burak, Vergi İdaresinin yükümlüleri Denetleme Yolları (Yüksek

Lisans Tezi), İstanbul 1996, s. 87

DEMİRKANUğur, Vergi İncelemesinin Kuralları (Görevler ve Yetkiler), TÜRMOB

Yayınları – 127 Sirküler Rapor Serisi Seri No: 2000 – 14, Ankara 2000, s. 50

Yoklama bir tespit işlemi olması nedeniyle bir takım sonuçlar doğurmaktadır.

Bunları ise şu şekilde sıralamak mümkün olacaktır:

Mükellefiyetin kurulmasına yol açması,

- Mükellefiyet değişikliğine yol açması,

- Mükellefiyetin kaldırılmasına yol açması,

- Vergi tarhına yol açması,

- Rayiç bedel takdirine yol açması,

- Düzeltmeye yol açması,

- Vergi İncelemesine yol açması,

- Alıkonulan bazı malların tasfiyesine yol açması,

- Ceza uygulamalarına yol açması

Şeklinde sıralanabilir. Ayrıntılı Bilgi için bkz: SÖYLER İlhami, Türk Vergi Huku-

kunda Yoklama, Maliye ve Gümrük Bakanlığı Araştırma, Planlama ve Koordinas-

yon Kurulu Yayın No: 1987/295, Ankara 1987, s. 72-78