263 / 477
Türk Vergi Sisteminde Yoklama ve Yaygın ve Yoğun Vergi Denetimi
262
nın, orada ise, imzasının alınması asıldır. Muhatapların bulunmaması
halinde yoklama fişi yetkili bir kişiye imzalatılır
23
. Bunun sonucunda;
yoklama memurlarınca düzenlenen tutanak ve yoklama fişlerine da-
yanılarak vergi farkı ya da vergi cezası salınabilmektedir
24
25
.
Her şeyi bir kenara bırakırsak; yoklama, aslında en önemli de-
netim biçimlerindendir ancak önemiyle orantılı bir şekilde üzerine
pek de düşülmeyen bir kurum olarak yer almaktadır. Önemlidir, zira
vergi denetiminin sadece yükümlülük kaydı olanların üzerine yo-
ğunlaşılmasını sağlar. Bu şekilde vergilendirme alanında bir haksız
rekabetin önüne geçilmiş olacaktır. Devletin haberi olmayan mükel-
lef kitlesinin genel belge akışında sebep olacağı kesintinin de önü-
ne geçecektir. Bu durum da, yoklamaya gereken önemin verilmesini
ve yoklama yapacak olan memurların sayısının artırılmasını gerekli
kılacaktır. Oysaki bu durum ne yazık ki uzun uğraşların sonunda
halen gerçekleşmiş değildir. Yoklamayı yetkili kılan memurları be-
lirleyen VUK 128’ inci maddesindeki daha önce sayılan kişiler vergi
23
ÖZBALCI, s. 404; “
Hakkında yoklama yapılan kimsenin yetkili kıldığı kişi, umumi
vekili, muhasebe danışmanı, daimi personeli ve bunlara benzer kimselerdir. Yoklama
muhatabının eşi tarafından imzalanan yoklama fişleri de muteber sayılmaktadır
” D4D,
T: 27.11.1970, E: 1969/5478, K: 1970/7069 Sayılı Kararı; “
Hem muhatap hem de
yetkili bir kişi bulunmaz veya imzadan imtina edilirse, durum fişe yazılır ve yoklama fişi
polis, jandarma, muhtar veya ihtiyar heyeti üyelerinden birine imzalatılır (VUK m. 131).
Bunlardan sadece birinin imzası yeterli olmaktadır
”, D4D, T: 22.10.1970, E: 1969/5623,
K: 1970/5364 Sayılı Kararı (ÖZBALCI, s. 404)
24
DEMİRKAN, s. 49
25
Ancak şu da belirtilmelidir ki, yoklama memurları aracılığıyla, çalıştığı halde mü-
kellefiyetini kurtaramamışlar, kira geliri elde ettiği halde beyan etmemişler, kaçak
işçi çalıştıranlar, kayıt düzenine ait yasa hükmüne uymayanlar, vergi levhası al-
mamış ya da asmamış olanlar saptanmaktadır. Bununla birlikte yoklama memur-
ları dolayısıyla;
- İşyerindeki günlük hasılat tespiti,
- Yazar kasa uygulamaları ve günlük hasılat tespiti,
- Defter ve belgelerin kullanımında, kayıt nizamına uyulup uyulmadığının
tespiti,
- İşyerinde faturasız mal bulunup bulunmadığının saptanması,
- İşyerinde yasal defter ve belgeler dışında kalanve vergi kaybınınbulunduğuna
emare (delil değildir) oluşturan defter, belge ve diğer delillerin tespit edilmesi
halinde tutanakla bunları almak,
- Taşıma araçlarını durdurup belge düzenini denetlemek ve belgesiz yük ve
yolcu taşınıp taşınmadığının saptanması
- Gerekli ise belgesiz taşıtı trafikten men etmek, belgesiz mallara el koymak
- yetki ve görevlerine sahiptir. Bkz: DEMİRKAN, s. 49, 50