54 / 477
TBB Dergisi 2012 (100)
Mine KAYA
53
standart, müdahale anındaki tıbbî standarttır.
26
Hekimin görev yaptığı
yer ve bu standartlara ulaşabilme olanağı tıbbî standardın belirlenme-
sinde göz önünde bulundurulacak kriterlerdendir.
27
c. Hastanın Aydınlatılmış Rızasının Alınması
Yapılan bir müdahalenin, hukuka uygun bir tıbbi müdahale olarak
kabul edilebilmesi için aranan şartlardan belki en önemlisi, kendisine
müdahalede bulunulacak kişinin, yani hastanın yapılacak müdahaleye
rızasının (onamının) alınmasıdır.
28
Çalışmamızın konusunu oluşturan
aydınlatma yükümlülüğünün nihai hedefi de müdahaleye hastanın rı-
zasının alınmasıdır. Hastanın rızası, hasta bakımından beden ve ruh
bütünlüğün sağlanması ve kendi geleceğini belirleme hakkının kulla-
nımında bir araç olarak karşımıza çıkarken, hekim yönünden, uygu-
lanan müdahalenin hukuka uygunluğunun bir şartı ve hekimin yetki-
sinin sınırını oluşturmaktadır
29
. Rızanın geçerliliği ise, hasta ile hekim
arasındaki hukuki ilişkinin, müdahalenin hukuka uygunluğunun ve
hekimin sorumluluğunun tespiti bakımından önemlidir.
30
Rıza, bir hukuki işlem olup, irade beyanı şeklinde ortaya çıkmak-
ta ve rızaya yönelik irade beyanının açıklanması ile sonuçlarını do-
ğurmaya başlamaktadır.
31
Rızaya ilişkin irade açıklamasının serbestçe
verilmesi ve iradenin hata, hile ve korkutma gibi bir nedenle sakatlan-
maması yanında, kanuna, kamu düzenine ve ahlaka aykırı olmaması
da gerekir.
32
Bu rıza açıklamasının müdahaleden önce veya somut ola-
yın özelliğine göre, en geç müdahale anında yapılması gerekir.
33
Rıza,
açık veya zımnî olarak verilebilirse de, bu durum hekimin aydınlatma
yükümlülüğünü ortadan kaldırmayacaktır.
34
Rıza, kural olarak sözlü
olarak açıklanabilir. Ancak mevzuattaki yazılı rıza alınmasına ilişkin
26
Hakeri, s. 271.
27
Hakeri, s. 271.
28
Ayan, s.11; Hakeri, s.98; İpekyüz. , s.27.
29
Bayraktar, s.123.
30
Özpınar, s.23.
31
Oğuzman, M.Kemal/ Öz, M. Turgut,
Borçlar Hukuku Genel Hükümler,
İstanbul-
2006, s.500.
32
Bayraktar, s.144; Şenocak, Zarife,
Özel Hukukta Hekimin Sorumluluğu
, Ankara-1998,
s.41.
33
Hakeri, s.150; İpekyüz, s.29.
34
Hakeri, s.151-152.