100 / 537
TBB Dergisi 2012 (101)
Şennur AĞIRBAŞLI
99
özgü koşullarını, hukuk sistemleri arasındaki bazı temel farklılıkları
gözönüne alması nedeniyle, benzer olaylarda farklı sonuçların orta-
ya çıkması mümkündür. Başka bir deyişle, bir üye ülkede hakkın kı-
sıtlanmasına yönelik işlem sözleşmeye aykırılık teşkil ederken, aynı
kısıtlama diğer bir ülkede, haklı gerekçeye dayalı olarak yapıldığın-
dan hareketle, sözleşmeye uygun addedilebilecektir. Örneğin Ley-
la Şahin’in üniversitede türban takma yasağı nedeniyle Türkiye’yi
şikayet etmesi üzerine, AİHM’nin verdiği kararda, laiklik ilkesinin
Sözleşme’nin kapsamında korunan özgürlüklerle uyumlu olduğu ve
bu ilkenin Türkiye’deki demokratik sistemin korunmasında önemli
bir yer teşkil ettiği belirtilerek, Sözleşme’ye taraf olan devletlerin tak-
dir hakları gözönüne alındığında, sözkonusu müdahalenin güdülen
amaçla orantılı olduğu tesbit edilmiştir. Burada Mahkeme, devletin
müdahaleyi kamu düzenini korumak, başkalarının hak ve özgürlük-
lerine zarar vermemek, laiklik ve eşitlik ilkelerini güvence altına al-
mak için uyguladığı tespitinden hareket etmiş ve 9. maddenin ihlal
edilmediğine karar vermiştir.
35
Avrupa Konseyi’ne üye olan ülkelerin sadece bir kısmının hukuk
sistemine teşmil edilmiş olan laiklik ilkesi, Sözleşme metninde yer al-
mamaktadır. Bununla birlikte sözkonusu kararın temel dayanak nok-
tası bu ilkenin korunması saikidir. Mahkeme, Türkiye’de demokratik
toplumun sürekliliğinin sağlanması açısından vazgeçilemez bir değer
olan laiklik ilkesinin korunması amacıyla alınan tedbirlerin gerekli
olduğunu ve devletin Sözleşme tarafından kendisine tanınan takdir
yetkisi içinde işlem yaptığını belirtmek-tedir. Buradan yola çıkarak,
laiklik ilkesini hukuk sisteminin temel değerlerinden birisi olarak ga-
ranti altına almamış üye ülkelerden birisinde, örneğin Almanya’da
üniversite öğrencilerine uygulanacak olası türban takma yasağının
Sözleşme’ye aykırı olacağını söylemek sanırım yanlış olmaz. Bu fark-
lılıkların Mahkeme tarafından tolere edilmesi, Sözleşme’nin ortak bir
avrupa insan hakları standardı “
ordre pulic europeen
” yaratma amacı-
nın önünde engel teşkil edip etmeyeceği sorusunu beraberinde getir-
mektedir.
35 AİHM’nin 10 Kasım 2005 tarihli,
Leyla Şahin . /. Türkiye
davasındaki kararı,
Başvuru no. 44774/98, Hükümler ve Kararlar Raporları 2005-XI, par. 105 – 109.