TBB Dergisi 101. Sayı

Gizli Tanık

104

I) GENEL OLARAK DELİL KAVRAMI, ÖZELLİKLERİ ve DELİL

ÇEŞİTLERİ

A) Genel Olarak Delil Kavramı

Gizli tanıklık ve tanıkların korunması kavramına geçmeden önce

ceza muhakemesi hukukunda delil kavramı

, özellikleri ve çeşitleri-

nin incelenmesinde fayda olacağı kanaatindeyiz. Kelime anlamı olarak

delil “

kanıt, insanı aradığı gerçeğe ulaştırabilecek iz, emare”

olarak tanım-

lanmaktadır

. Ceza muhakemesinde, asıl olarak, fiilin fail tarafından

işlendiği ya da işlenmediği konusunda, hukuk düzenince kabul edilen

araçlarla, yargılama makamının tam bir kanaate ulaşmasını temin işi-

ne ispat, ispata yarayan ve hukuk düzenince kabul edilen araçlara ise

delil adı verilir

Deliller yaşanmış bir olaydan arta kalmışlardır ve gelecekte

mahkeme önünde suçu kanıtlamak için kullanılacak olup olayın

belirlenmesine yararlar. Bir başka tanıma göre, taraflar bakımından

“

ispat

”, hâkim bakımından “

sabit görme

” ve maddi mesele bakımın-

1 Bu konuda ayrıntılı bilgi için bkz. YENİSEY Feridun, “Ceza Muhakemesi Huku-

kunda (Hukuka Uygun Bir Şekilde Elde Edilmiş) Delil”, Ceza Hukuku Dergisi,

Yıl 2, S. 4, Ağustos 2007, s.5-60; KOCA Mahmut, “Ceza Muhakemesi Hukukun-

da Deliller”, Ceza Hukuku Dergisi, Yıl 1, S. 2, Aralık 2006, s.207-225; ÖZTÜRK

Bahri/TEZCAN Durmuş/ERDEM Mustafa Ruhan/SIRMA Özge/SAYGILAR

Yasemin/ALAN Esra, Nazari ve Uygulamalı Ceza Muhakemesi Hukuku Ders

Kitabı, Ankara 2010, s.294; ÖZBEK Veli Özer/ KANBUR Nihat/ DOĞAN Ko-

ray/ BACAKSIZ Pınar/ TEPE İlker, Ceza Muhakemesi Hukuku, 2.Baskı, Ankara

2011, s.585 vd.; TURGUT Bayram, Ceza Muhakemesinde Tanıkların Korunması,

Ankara 2010, s.5.

http://www.tdkterim.gov.tr/bts/?kategori=veritbn&kelimesec=87311

, Erişim

Tarihi: 25.12.2009, Saat: 19.30.

3 ÖZTÜRK/TEZCAN/ERDEM/SIRMA/SAYGILAR/ALAN, s.294; ÖZBEK

Veli Özer/ KANBUR Nihat/ BACAKSIZ Pınar/ DOĞAN Koray, Ceza Muha-

kemesi Hukuku, Ankara 2008, s.392; ÖZBEK/ KANBUR/ DOĞAN/ BACAK-

SIZ/ TEPE, s.585; CENTEL Nur/ ZAFER Hamide, Ceza Muhakemesi Hukuku,

7.Bası, İstanbul Kasım 2010, s.205; YURTCAN Erdener, CMK Şerhi, 5.Bası, Nisan

2008, s.623. Bir insanın gerçekleştirdiği eylemin suç olup olmadığı ve suç olduğu

ispatlanmış eylemde suçlunun kim olduğu sadece ceza muhakemesi veya diğer

deyişle ceza yargılaması yapılarak anlaşılabilir. Genel olarak suç var mı ve suçlu

kim sorularının yanıtları ceza muhakemesinde bulunabilecektir ki, bu sorulara

ceza muhakemesinde işin esası denir. Ceza muhakemesi faaliyeti ise başından

sonuna kadar iddia, savunma ve yargılama faaliyetlerinden oluşan kolektif bir

faaliyet niteliğindedir. İşte ceza muhakemesi faaliyetinde işin esasının araştı-

rılması ve aranan yanıtların bulunması işine ispat ve bu işte yararlanılan ispat

araçlarına ise genel olarak delil denildiği de belirtilmektedir (KİZİROĞLU Serap

Keskin, “Ceza Muhakemesi Hukukunda Aykırı Deliller”, Güncel Hukuk, Kasım

2007, S. 11, s.32).