111 / 537
Gizli Tanık
110
zın 12’inci maddesinin 2’inci fıkrasında; “
Temel hak ve hürriyetler, kişi-
nin topluma, ailesine ve diğer kişilere karşı ödev ve sorumluluklarını da ihtiva
eder
” hükmü yer almaktadır.
Ceza muhakemesinde, tanık dinlemeye yetkili olan makam, soruş-
turma evresinde Cumhuriyet savcısı, kovuşturma evresinde mahke-
me, naip hâkim, istinabe olunan hâkimdir (CMK m.43)
29
.
III) TANIKLARIN KORUNMASI KAVRAMI
Tanık bir ispat aracıdır; tanıklık külfetli bir kamu görevidir
30
. Ku-
ral olarak tanık açıklamada bulunmak yükümlülüğü altındadır. Bu yü-
kümlülüğün yerine getirilmesi tanık ve yakınları açısından tehlike arz
edebilir
31
. Özellikle örgütlü suçluluk alanında bu durumla karşılaşılabil-
mektedir
32
. Tanık koruma tedbirlerinin uygulanmasının sonuçlarından
biri başka türlü elde edilmesi mümkün olmayacak tanık beyanı kullanıl-
mak suretiyle örgütlü suçluluk hakkında diğer delillere ulaşılması örgü-
tün çökertilmesi olacaktır
33
. Özellikle örgütlü suçlulukta Avrupa Birliği,
üye devletleri tanıkların çıkarlarını korumakla yükümlü kılmaktadır
34
.
Şüpheli ya da sanığın aleyhine tanıklık yapacak kişinin ve yakınlarının
korunması ile sanık ve müdafinin savunma hakkı kapsamında tanıklara
soru sorması arasındaki dengenin kurulması da çok önemlidir
35
.
29 CENTEL/ZAFER, s.226.
30 TURHAN Faruk, “
Tanık Koruma Tedbirleri ve Sanığın Adil Yargılanma Hakkı/Tanık
Koruma Kanununa Göre Ceza Muhakemesinde Tanıkların Korunması ve Sanığın İddia
Tanıklarına Soru Sorma ve Sorgulama Hakkının AİHM Kararları Işığında Değerlendiril-
mesi
”, Hukuk Devletinde Suç Yaratılmasının ve Suçun Aydınlatılmasının Sınırları
Sempozyumu, Seçkin, Ankara 2009, s.383.CMK’nın 43’üncü maddesinin gerekçe-
sinde açıkça “
Tanıklık, kamu yararının ağırlık taşıdığı toplumsal bir görev olup kişiler bu
görevi yerine getirmekle yükümlüdürler”
diyerek tanıklığın kamu yararına bir görev
olduğu belirtilmesinin karşısında tanıkların korunması da Devletin görev ve so-
rumluluğundadır (ÇİÇEK, s.53).
31 ŞAHİN Cumhur, “Türk Hukukundaki Tanık Koruma Hükümlerinin
Değerlendirilmesi”, Prof Dr. Çetin Özek Armağanı, İstanbul Haziran 2004, s.804;
TURGUT, s.59.
32 ERDEM, s.53 vd.; ŞAHİN, Tanık Koruma, s.804; CENTEL/ ZAFER, s.428.
33 TURGUT, s.59.
34 BEİJER Annemarieke/ LİEFAARD Ton,
“A Bermuda Triangle? Balancing Pro-
tection, Participation and Proof in Criminal Proceedings affecting Child Victims and
Witnesses”,
Utrecht Law Review, October 1, 2011, s.71.
(http://ehis.ebscohost.com/eds/pdfviewer/pdfviewer?vid=2&hid=20&sid=13a0eaed-3999-420c-a0be
8a122bfae173%40sessionmgr10, Erişim Tarihi:19.03.2012, Saat: 14:00).
35 Örneğin gizlenen tanığın ifade vermesi sonucunda mahkeme tanığın açıklamala-