137 / 537
Gizli Tanık
136
ğı ağır ve ciddi tehlike ile karşı karşıya bulunan ve bu nedenden ötürü
korunmalarında zorunluluk bulunan kişilerin korunmasını amaçlar
139
.
Tanığın olaya tanık olduğu andaki konumu, anatomisi, eğitim duru-
mu devlet tarafından değiştirilemez. Ancak kimlik ve adres bilgileri
gizli tutularak tanıklık yapan kişi ve yakınlarının korunması devlet
tarafından sağlanabilir
140
.
Tanık korumaya ilişkin hükümler iki temel kanunda düzenlen-
mektedir: Bunlar, 5271 sayılı CMK ile 5726 sayılı Tanık Koruma Ka-
nunudur
141
.
5271 Sayılı CMK’nın
“Tanığa ilk önce sorulacak hususlar ve tanığın
korunması”
başlıklı 58. maddesinde, “
(1) Tanığa, ilk önce adı, soyadı, yaşı,
işi ve yerleşim yeri, işyerinin veya geçici olarak oturduğu yerin adresi, varsa
telefon numaraları sorulur. Gerekirse tanıklığına ne dereceye kadar güvenile-
bileceği hakkında hâkimi aydınlatacak durumlara, özellikle şüpheli, sanık veya
mağdur ile ilişkilerine dair sorular yöneltilir.
(2) Tanık olarak dinlenecek kişilerin kimliklerinin ortaya çıkması kendi-
leri veya yakınları açısından ağır bir tehlike oluşturacaksa; kimliklerinin saklı
tutulması için gerekli önlemler alınır. Kimliği saklı tutulan tanık, tanıklık et-
tiği olayları hangi sebep ve vesile ile öğrenmiş olduğunu açıklamakla yüküm-
139 CENTEL/ZAFER, s.428; ÖZBEK/ KANBUR/ BACAKSIZ/ DOĞAN, s.404;
ÖZBEK/ KANBUR/ DOĞAN/ BACAKSIZ/ TEPE, s.609.
140 ÇİÇEK, s.53.
141 5271 ve 5726 sayılı kanunlardan önceki duruma bakacak olursak, tanıklığın kül-
fetli ve riskli bir kamu görevi olmasına rağmen tanıkların korunmasına ilişkin
genel bir hükmün bulunmadığı görülmektedir. Bazı özel kanunlarda tanık ko-
ruma hükümleri getirilmiştir. Örneğin, 1918 sayılı Kaçakçılığın Men ve Takibine
Dair Kanunun 2’inci maddesi, Terörle Mücadele Kanunun 20’inci maddesi, 4422
sayılı Çıkar Amaçlı Suç Örgütleriyle Mücadele Kanununun 7’inci maddesi (Bu
kanuna ilişkin yönetmelik m. 31), 3419 sayılı Bazı Suç Failleri Hakkında Uygu-
lanacak Hükümlere Dair Kanun m. 2, PVSK Ek 9’uncu madde. Söz konusu ya-
sal düzenlemelerden istenilen sonuç elde edilemediğinden Avrupa Birliği’nin
etkisi ile 5276 sayılı Tanık Koruma Kanunu yürürlüğe girmiştir (Ayrıntılı bil-
gi için bkz. FEYZİOĞLU, s.266; ŞAHİN, s.122-123; ÇİÇEK, s.53; TURGUT, s.83
vd.). 21.03.2007 tarih ve 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanununun 19’uncu
maddesinin 4’üncü fıkrasına göre kaçakçılık olaylarını ihbar edenlerin kimlikleri
izinleri olmadıkça veya ihbarın niteliği haklarında suç oluşturmadıkça açıklana-
maz. Terörle Mücadele Kanunu m. 14’te benzer bir hükme yer verilmiştir: “
Bu
kanun kapsamına giren suçları ve suçluları ihbar edenlerin hüviyetleri rızaları olmadık-
ça veya ihbarın mahiyeti haklarında suç teşkil etmedikçe açıklanamaz”.
Tanık koruma
hükümleri bakımından Tanık Koruma Kanunu genel nitelik taşıdığından bu ka-
nun hükümleri uygulanacaktır.