26 / 537
TBB Dergisi 2012 (101)
Başak BAK
25
men yayımlayanın yeni basımları yapmayı ihmal ettiği durumlarda,
eser sahibi yayımlayana uygun bir süre verebilir ve bu süre içerisin-
de basım hala gerçekleşmemişse sözleşmeden cayabilir. 818 sayılı BK
md. 375, söz konusu sürenin hakim tarafından verileceğini ve bu süre
içerisinde basım gerçekleşmezse yayımlayanın hakkının sona erece-
ğini hükme bağlamıştır. 6098 sayılı TBK isabetli bir şekilde, artık bu
sürenin hakim tarafından verilmesi zorunluluğunu ortadan kaldırmış
ve eser sahibine cayma hakkı tanımıştır. Eser sahibine tanınan cayma
hakkının nedeni ise yine değişikliğin gerekçesinde, hakkın sona erme-
si durumunun her zaman menfaatlere uygun olmayabileceği şeklinde
ifade edilmiştir.
Kanımızca her iki düzenleme de olumludur ancak cayma hakkının
sadece anılan durum için tanınmış olması bir eksiklik olarak görülebi-
lir. Cayma hakkı esasen FSEK md. 58’de düzenlenen oldukça teknik bir
kavramdır. FSEK uyarınca “
mali bir hak veya ruhsat iktisap eden kimse,
kararlaştırılan süre içinde ve eğer bir süre tayin edilmemişse icabı hale göre
münasip bir zaman içinde hak ve salahiyetlerden gereği gibi faydalanmaz ve
bu yüzden eser sahibinin menfaatleri esaslı surette ihlal edilirse eser sahibi söz-
leşmeden cayabilir.
” FSEK’te tanınan cayma hakkının kullanılabilmesinin
ön koşulu, eser sahibi tarafından noter vasıtasıyla uygun bir süre veril-
miş olmasıdır. 6098 sayılı TBK cayma hakkını, mali bir hak elde eden ya-
yımlayanın sadece yeni basım yapmaması durumuna hasretmektedir.
6098 sayılı TBKmd. 491 ve FSEKmd. 58 dışında hukuk sistemimiz-
de eser sahibine cayma hakkı tanıyan başka bir düzenleme yer alma-
maktadır. Oysa cayma hakkının varlığı fikri hakların korunması bakı-
mından son derece önemlidir. Zira eser sahibine tanınan cayma hakkı,
fikri yaratımları koruyan fikri mülkiyet hukuku sisteminin amacını
gerçekleştirmeye yönelik en önemli araçlarından birsidir. Nitekim Al-
man Fikri Haklar Yasası (UrhG) md. 41, FSEK md. 58 hükmüne paralel
bir hüküm barındırmakla beraber md. 42’de FSEK’te düzenlenmeyen
bir cayma hakkına daha yer vermektedir. Alman Yayın Kanunu’nda
(VerlagG) ise cayma hakkından bahsedilmemiş ancak birçok hüküm-
de hem eser sahibine hem de yayımlayana dönme hakkı (Rücktritt-
srecht) tanımıştır. Özellikle VerlagG md. 32, eserin sözleşmeye uygun
şekilde yayımlanmadığı veya çoğaltılmadığı durumlarda eser sahibi-
ne sözleşmeden dönme hakkı tanımakta ve eser sahibine daha genel
nitelikli bir korunma imkanı sağlamaktadır.