283 / 537
Kusurluluk ve Kusurluluğu Etkileyen Haller
282
dirme yeteneği önemli derecede azalmış olan kişiye ceza verilmez. (2) İradî
olarak alınan alkol veya uyuşturucu madde etkisinde suç işleyen kişi hakkında
birinci fıkra hükmü uygulanmaz”
şeklindedir.
Kişi, gerçekleştirdiği davranışın hukukî anlam ve sonuçlarını al-
gılama veya davranışlarını yönlendirme yeteneğini etkileyen bir ne-
denin etkisine bilinci olmaksızın veya iradesi dışında girmiş olabilir.
Örneğin, caddede meydana gelen patlama sonucunda oradan geçen
bir kişinin patlamanın etkisinde kalarak, geçici bir süre algılama ve
irade yeteneğini tümüyle yitirmiş olabilir. Bu gibi durumda, faile yük-
lenebilecek bir kusurdan bahsedilemez. Yine geceleri uyurken kendi-
liğinden kalkıp gezen kişinin bu esnada başkasına ait bir mala zarar
vermesinde faile izafe edilecek bir fiil bulunmamaktadır. Çünkü kişi
uyku halinde iken hareket yeteneğini yitirmektedir.
Alkol veya uyuşturucu madde almak kastıyla hareket etmemesi-
ne rağmen, yanılarak bu maddeleri almış olabileceği gibi, alkol veya
uyuşturucu madde almaya zorlanmış da olabilir. Gerek bilmeyerek
gerek zorla alınan alkol veya uyuşturucu maddenin etkisindeyken
işlenen suç açısından fail sorumlu tutulamamaktadır. Ancak geçici
bir neden olarak istemeyerek alkol veya uyuşturucu madde alınması
dolayısıyla fail taksirli dahi olmamalıdır. Kişinin algılama yeteneğini
etkileyen sistemik hastalıkları da geçici neden olarak kabul etmek ge-
rekir. Örneğin diyabet, gebelik sonrası ortaya çıkan psikozlar ve üremi
gibi hastalıklar, algılama yeteneğini ortadan kaldırabilmektedir.
Kişi, önceden kararlaştırdığı suçu işlemeye başlamadan önce, iste-
yerek alkol ya da uyuşturucu veya uyarıcı madde alabilir. Keza, her-
hangi bir suç işlemeyi kastetmediği hâlde, isteyerek alkol ya da uyuş-
turucu veya uyarıcı madde almış ve bu maddelerin etkisinde iken bir
suç işlenmiş olabilir
33
. Bu durumlarda, işlenen suç açısından kişi so-
rumludur
34
.
33 Öğretide failin kendi iradesiyle kusur yeteneğini sona erdirdikten sonra işlediği
suç teşkil eden bu tür eylemlere “serbestçe istenilen ama failin kusur yeteneğinden
yoksun bulunduğu sırada işlenen fiiller” denilmekte ve “sebebinde serbest olan
ya da aslında özgür olan hareketler” tabiri ile ifade edilmektedir. Detaylı bilgi
için bkz.:ÜNVER, Yener; Sebebinde Serbest Hareketler, in: Prof.Dr.Sahir Erman’a
Armağan, İstanbul 1999, s.801vd.; PISAPIA, İtalyan Ceza Hukuku Müesseseleri,
s.27.
34 10.CD., 18.03.2002 tarih ve 01-30137/02-12230 karar sayılı ilamı;
“23.07.1999 tarih-
li olay tutanakları ve tüm dosya kapsamına göre, sanığın müştekiye ait evin yola bakan