412 / 537
TBB Dergisi 2012 (101)
Ozan CAN
411
Yine, bu süreçte, Bankacılık Kanunu’nun ilk 10 maddesini öğren-
cilerle beraber inceledik. Özellikle amaç ve kapsam maddesi üzerinde
önemle durdum. Bunu gerçekleştirirken, öncelikle, madde metnini en
az iki öğrenciye yüksek sesle okuttum. Ancak kanun okumanın, ro-
man okumaya benzemediğini göstermek için özel bir çaba sarf etmek
zorunda kaldım. Kanun maddesi iyi okunmaz ise iyi anlaşılamaz ku-
ralını, nihayet, 3. haftanın sonunda yerleştirmeyi başarmıştım. Artık
kanunu her okuyan öğrenci sözcük vurgusuna önem vermekte idi.
Okumadan sonra, amaç ve kapsammaddesinin ne anlama geldiği-
ni, neden kanunlarda amaç ve kapsam maddesine yer verildiğini irde-
ledik. Kanunun 1. maddesinde yer alan amaçların neler olduğunu tek
tek sıraladık ve Bankacılık Kanunu’ndaki hangi düzenlemenin hangi
amaca hizmet için getirildiğini sorguladık. Böylece, kanunda düzen-
lenmiş olan her bir maddenin hangi amaca hizmet ettiğini tespit ede-
bilen bir öğrenci kitlesi ortaya çıktı. Amaç maddesinin, Anayasanın 48.
maddesinin 2. fıkrası
2
ve 167. maddesinin 1. fıkrası ile ilişkisini ortaya
koyduk. Bankacılık Kanunu’nda yapılacak bir değişikliğin ne zaman
anayasaya aykırılık taşıyabileceğini, Anayasa ve 5411 sayılı Kanunun
amaç maddesi kapsamında irdeledik.
Bu irdelemeler yapılırken, yorum yöntemlerinden yararlandık. Ön-
celikle lafzi yorumdan başladık. Lafzi yoruma alıştırmak için, her bir
sözcüğün eleştirisinin yapılması için öğrencileri teşvik ettim. Hangi söz-
cüğün teknik olarak yanlış kullanıldığını, amaçsal yorum çerçevesin-
de, sözün yerindeliğini sorguladık. Yine, amaçsal yorum kapsamında,
eleştiri yapmayan bir toplumun fertleri olan öğrencilerin, eleştirel gözle
bakma yeteneğinin gelişmesine özen gösterdim. Örneğin, amaç madde-
sinde yazılanların yeterli olup olmadığını tartışmaya açtım. Başka ne tür
amaçlar yazılabilirdi, sorusunu tartışmaya açtım. Kısaca, maddelerin
özüyle ve sözüyle (lafzen ve ruhen) yorumlanması için çaba sarf ettim.
Öncelikle lafzın esas alınması gerektiği, çünkü ilk lafız ile karşılaşıldığı,
bu anlamda, ilk olarak lafza misafir olunduğu, daha sonra, özle muha-
tap olunduğunu gösterdim. Bu yönüyle Medeni Kanun’un 1. maddesi-
nin anlamını ortaya koymuş oldum. Bazen sözün, öz ile çelişebileceğini,
2
1982 Anayasası madde 48/f.2
: Devlet, özel teşebbüslerin millî ekonominin gerek-
lerine ve sosyal amaçlara uygun yürümesini, güvenlik ve kararlılık içinde çalış-
masını sağlayacak tedbirleri alır.