TBB Dergisi 103. Sayı

Merkezi ve Yerel Düzeyde Meclisin Yürütme Organını Denetim Yolları Üzerine ...

240

4. TÜRK YEREL YÖNETİMİNDE SİSTEM ARAYIŞI

Şunu belirtmekte yarar var, her ne kadar şehrin yönetimi bir

devletin yönetiminden tarihsel olarak daha eskiye dayanıyorsa da

yerel düzeydeki kurumlar henüz ulusal düzeydeki kurumlar kadar

oturmuş değildir. Dolayısıyla yereldeki yönetimden net bir biçimde

başkanlık ya da parlamenter sisteme denk geliyor demek de kolay

değildir

. Zira yerel yönetimde organlar arasındaki ilişkiler daha kar-

maşıktır ve çoğu zaman çalışmaları karşılıklı kontrolden ziyade yeterli

düzeyde bir işbirliği gerektirir

. Diğer taraftan yerel yönetim ulusal

yönetimden daha az önemli de değildir. Ve aslında bunun en güzel

örneği Fransa’da mahalli idare meclislerinde belediye başkanı ya da

yerel meclis üyelerinin aynı zamanda parlamentoda temsil ediliyor

olmalarıdır. Bu anlamda ulusal siyasetçiler öneminden dolayı yerel si-

yasetten kopamamaktadırlar. Hatta çoğu kez ulusal siyasete geçiş için

yerel siyaset bir köprü işlevi görmektedir.

Türk mahalli idarelerinde ise organlar arası güç dengesi açısından,

belediye başkanının meclise karşı konumu öncelikle belediye başka-

nına mevzuat tarafından tevdi edilen görevler bakımından değerlen-

dirilmelidir. Yürürlükteki son belediye kanunumuza göre belediye

başkanı her şeyden önce belediye idaresinin başı ve belediye tüzel

kişiliğinin temsilcisidir. Dolayısıyla bir bakıma belediye dendiğinde

ilk akla gelen organ belediye başkanıdır. Belediye başkanı göreve baş-

larken güvenoyuna ihtiyaç duymaz, çünkü bir taraftan hükümet kur-

mamaktadır diğer taraftan da halk tarafından doğrudan seçilmiş bir

kişinin ya da organın ayrıca güvenoyu istemesine lüzum yoktur.

Bunun dışında belediye başkanı belediyenin diğer iki organı olan

belediye meclisi ve belediye encümenine de başkanlık eder, bu kurul-

larda konuşulacak konu olan gündemi belirler ve gerekli görmesi ha-

linde bu iki organı da olağanüstü toplantıya çağırabilir. Bu yüzden her

İlber Ortaylı’ya göre kendi mali kaynaklarına ve özerk bir mali yapıya sahip, tüzel

kişilik sahibi yerel yönetimler ilk olarak ortaçağ Avrupası’nda 12. Yüzyılda orta-

ya çıkmışlardır. Bkz. Ortaylı, İlber, Tanzimat devrinde Osmanlı Mahlli İdareleri

1840-1880, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 2000, s. 1

ARIKBOĞA, Erbay, Yerel Yönetimler ve Organları: Organlar Arası İlişkilerin Üç

Boyutlu Analizi

, in Türkiye’de Yerel Yönetimler,

Nobel, 2008, s. 159

YILDIZ Hayrettin, Les reformes de la décentralisation en France depuis 2002,

“Une complexité à la française”,

Université Lumière Lyon 2, Lyon/France, mémoire

de recherche non publié, 2011, s. 37