248 / 465
TBB Dergisi 2012 (103)
Gamze TURAN BAŞARA
247
vermiş olduğu bir kararında ruhun cinsiyet tayinindeki rolünü şu şe-
kilde ifade etmiştir: “
Kişinin cinsiyetini belli eden sadece bedeni değil, aynı
zamanda ruhudur. Beden ve ruh arasında çatışma çıktığında, bunlardan han-
gisinin üstün durumda bulunduğunu ve kişiyi erkek veya kadın olarak belir-
lediğini araştırmak gerekir.”
2
Cinsiyet değiştirme hukukî sonuçları olan bir kavram olmasının
yanı sıra, tıbbî bir kavramdır. Cinsiyet değiştirme isteğinin bir hasta-
lık olup olmadığı, hastalık ise psikiyatrik veya fizyonomik bir hastalık
sayılıp sayılmayacağı ve tedavisinin mümkün olup olmadığı, cinsiyet
değiştirme yolundaki tıbbî müdahalenin tek ve nihai tedavi yöntemi
olup olmadığı, tıbbî açıdan cevaplandırılması gereken sorulardır.
3
Cinsiyet değişikliği operasyonları, transseksüel yapıda olanlara
uygulanan bir tür plastik cerrahi operasyondur. Bu anlamda, cinsiyet
değişikliği operasyonları, kişinin vücut bütünlüğü üzerindeki kişilik
hakkına ilişkin müdahalenin bir türünü oluşturur. Ancak bu türden
müdahaleler, ahlâk ve adaba aykırı bulunmayan, müdahaleye maruz
kalacak olanın rızasıyla gerçekleştirilen ve kişinin sağlığını kazanması,
hastalığının veya sakatlığının giderilmesi amacı taşıyan tıbbî operas-
yonlardır.
4
B) Türk Hukukunda Cinsiyet Değişikliğine İlişkin Yasal
Düzenlemelerin Gelişimi
Türk Hukuku’nda cinsiyet değişikliğine ilişkin ilk düzenleme,
1988 yılında, Türk Kanunu Medenîsi’nin 29’ncu maddesine, 3444 sayılı
Kanun’la eklenen bir fıkra ile gerçekleştirilmiştir. 3444 sayılı Kanun’un
yürürlüğe girmesinden önce Türk hukukunda cinsiyet değişikliğine
ilişkin herhangi bir açık düzenleme mevcut değildi. Cinsiyet değişik-
liği meselesi, ilk defa, yurt dışında cinsiyet değişikliği ameliyatı ge-
yatının Hukukî Açıdan Değerlendirilmesi”, Terazi Aylık Hukuk Dergisi, Sy. 39,
2009, s. 98; GÜLMÜŞ, Ömer, Cinsiyet Değişikliği Ameliyatlarındaki Hukukî So-
runlar (Yüksek Lisans Tezi), İstanbul, 2002, s. 10.
2
Naklen, KOCAYUSUFPAŞAOĞLU, Necip, Türk Hukukunda Transseksüeller
Nüfus Kütüğündeki Cinsiyet Kaydının Düzeltilmesi İçin Dava Açabilir mi? (Fran-
sız, Alman, İsviçre, İsveç Hukukları İle Mukayeseli), İstanbul, 1986, s. 50.
3
GÜVEN, Kudret, “Cinsiyet Değişikliği ve Hukukî Sonuçları”, GÜHFD, C. 1, Sy. 1,
1997, s. 44.
4
TEKİN, s. 100-101.