253 / 465
Türk Medenî Kanunu’nun 40’ıncı Maddesi Kapsamında Cinsiyet Değişikliği ve Hukukî Sonuçları
252
Türk Medenî Kanunu’nun 40’ıncı maddesinde ayrıca belirtilme-
miş olsa da, mahkemeye izin için başvuran kişinin ayırt etme gücüne
sahip olması gerektiği açıktır. Zira, başvuru bir irade açıklaması oldu-
ğuna göre, her irade açıklaması için aranan ayırt etme gücüne sahip
olma şartının burada da bulunması gerektiğine şüphe yoktur. Diğer
taraftan mahkemenin vereceği karar, kişinin cinsiyet değişikliği için
gerekli ameliyatın yapılmasına ve böylece biyolojik ve hukukî statü-
sünün değişmesine yol açmaktadır. Kararın bu yöndeki etkisi dikkate
alındığında, başvuran kişinin ayırt etme gücüne sahip olmasını gerekli
kılmaktadır.
15
Burada üzerinde durulması gereken diğer bir husus, sınırlı ehli-
yetsizlerin, cinsiyet değişikliğine izin için mahkemeye başvuruda bu-
lunup bulunamayacaklarıdır. Onsekiz yaşını tamamlamamış sınırlı
ehliyetsizin mahkemeye başvuramayacağı açıktır. Ayırt etme gücüne
sahip, ergin kısıtlılara gelince; Dural/Öğüz’ün isabetli olarak belirttiği
üzere, burada Hasta Hakları Yönetmeliği’nin 24/I’inci maddesinde
16
öngörülen kuraldan ayrılarak, ameliyat için kısıtlının bizzat başvuru-
sunun yeterli olduğunu ve yasal temsilcinin iznine ihtiyaç olmadığını
kabul etmek gerekir. Çünkü burada, diğer tıbbi müdahalelerden farklı
bir durum söz konusudur. Kişi fiil ehliyeti yönünden sınırlandırılmış
olsa bile, kendi cinsiyetine ancak kendisi karar verebilir.
17
c) Mahkeme İznine Başvuran Kişinin Evli Olmaması
Türk Medenî Kanunu’nun 40/I’inci maddesinde öngörülen diğer
bir şart, cinsiyet değiştirme ameliyatı için mahkeme iznine başvuran
kişinin evli olmamasıdır. Burada evli olmama, daha önceden hiç ev-
lenmemiş olma anlamına gelmez. Cinsiyet değişikliği operasyonu ge-
Güven
’e göre ise, transseksüalizm teşhisinin konulabilmesi için aranan şartlardan
birisinin de kişinin ergenlik dönemine girmiş bulunması olduğundan, ergenlik
dönemine girilmiş olması şartıyla bir yaş sınırı koymaya gerek yoktur (GÜVEN,
s. 61).
15
SAĞLAM, s. 460; DURAL/ÖĞÜZ, s. 118; AKİPEK/AKINTÜRK, s. 493; TEKİN, s.
108; GÜVEN, s. 62.
16
Hasta Hakları Yönetmeliği’nin 24/I’inci maddesinde yer alan düzenlemeye göre;
“Tıbbi müdahalelerde hastanın rızası gerekir. Hasta küçük veya mahcur ise ve-
lisinden veya vasisinden izin alınır. Hastanın, velisinin veya vasisinin olmadığı
veya hazır bulunmadığı veya hastanın ifade gücünün olmadığı hallerde, bu şart
aranmaz.”
17
DURAL/ÖĞÜZ, s. 118.