260 / 465
TBB Dergisi 2012 (103)
Gamze TURAN BAŞARA
259
Bu hususta ileri sürülen diğer bir görüşe göre ise, Medenî Kanun
sisteminde evlilik, eşlerden birinin ölmesi dışında, ancak mahkeme
kararıyla sona erdirilebilir. Bu itibarla, cinsiyet değişikliği halinde ev-
liliğin kendiliğinden sona erdiğini kabul etmek, kanun sistemine uy-
gun düşmez. Ayrıca mahkeme kararıyla evliliğin sona ereceği haller,
boşanma ve butlan sebepleri ile evliliğin gaiplik nedeniyle feshi gibi,
kanunda sınırlı olarak sayılmıştır. Kanun’da sayılanlar dışında bir du-
rum, butlan veya evliliğin kendiliğinden sona erme sebebi olarak ka-
bul edilemez.
33
Bu sebeple, Hatemi/Serozan tarafından, eşlerden biri-
nin cinsiyet değiştirmesinin bir butlan sebebi olarak kanuna eklenmesi
yönünde bir çözüm önerilmektedir.
34
Yukarıda belirtilen görüşler birlikte değerlendirildiğinde şöyle bir
sonuca varmak mümkündür: Medenî Kanun sistemine göre, geçerli
olarak kurulmuş bir evlilik, ölüm dışında ancak mahkeme kararıyla
(iptal, boşanma veya gaiplik nedeniyle fesih) sona erer. Bu itibarla, eş-
lerden birinin cinsiyet değiştirmiş olması, evliliği kendiliğinden orta-
dan kaldırmaz. Bu halde mahkemeden izin alınmadan gerçekleştirilen
cinsiyet değişikliği hukuken tanınmayacağından, kişi fiilen cinsiyetini
değiştirmesine rağmen, hukuken hâlâ eski cinsiyetine sahip olmaya
devam edecektir. Dolayısıyla evlilik fiilen aynı cinsten, fakat hukuken
farklı cinsten iki kişi arasında devam eder.
35
Kanunda evliliğin geçer-
33
ZEVKLİLER/ACABEY/GÖKYAYLA, s. 835; ÖZTAN, Bilge, Aile Hukuku, 5. B.,
Ankara, 2004, s. 224; AKINTÜRK, s. 200; ZEVKLİLER, s. 281.
Güven
’e göre, cin-
siyet değişikliği kararının kesinleştiği tarihte evliliğin kendiliğinden sona ermesi
halinde evliliğin bir mahkeme kararına dayandırılmaksızın sona erdirildiği anla-
mına gelmez. Çünkü burada da evlilik kesinleşmiş cinsiyet değişikliği kararına,
yani bir mahkeme kararına dayanarak sona ermektedir. Başka bir ifadeyle cinsi-
yet değişikliği kararı evliliğin sona ermesinin hukukî sebebini teşkil etmektedir.
Yazar’a göre, maddede geçen “kendiliğinden” ifadesi, usul ekonomisine uygun
düşen bir yaklaşımla, ayrıca bir dava açılmasına ihtiyaç olmadığını belirtmek üze-
re konulmuştur (GÜVEN, s. 68).
34
HATEMİ/SEROZAN, s. 103, 105;
Zevkliler/Acabey/Gökyayla
’ya göre ise, cinsiyet
değiştirmeyi fesih sebebi olarak kanuna eklemek, soruna uygun bir çözüm ola-
bilir. Çünkü burada evlilik baştan itibaren geçerlidir (ZEVKLİLER/ACABEY/
GÖKYAYLA, s. 835; aynı yönde bkz. AYAN, s. 154).
35
AYAN, s. 153.
Dural/Öğüz
, 40’ncı maddede aranan şartlara uyulmadan gerçekleş-
tirilen cinsiyet değişikliğinin hukuken tanınmamasının kamu düzenini bozabile-
ceğini, bu sebeple bu durumu kabullenmek, fakat gerek ameliyatı gerçekleştirene
gerek ameliyat olana ceza vermekten başka bir çare bulunmadığını kabul etmek-
tedirler (DURAL/ÖĞÜZ, s. 119).
İsviçre öğretisinde de evli bir kişinin cinsiyet değiştirmesi halinde, kişi fiilen cin-
siyet değiştirmesine rağmen, boşanma olmadıkça, bu değişikliğin hukuken ta-