255 / 465
Türk Medenî Kanunu’nun 40’ıncı Maddesi Kapsamında Cinsiyet Değişikliği ve Hukukî Sonuçları
254
Öğretide, bir kısım yazar söz konusu maddede öngörülen evli ol-
mama şartını yerinde bulmamaktadır. Çünkü bu hükümle kişiye önce
evliliğini sona erdirme, daha sonra cinsiyetini değiştirme seçeneği su-
nulmaktadır. Böyle bir süreç tıbben hasta kabul edilen kişiyi daha çok
sıkıntıya sokacaktır. Bu sebeple evli kişilere de dava açma hakkı ta-
nınmasının ve şayet cinsiyet değişikliği fiilen gerçekleşebilirse, kişisel
durum sicilinin düzeltilmesi sırasında evliliğin iptaline de karar veril-
mesinin daha yerinde bir çözüm olacağı ileri sürülmektedir.
20
d) Mahkeme İznine Başvuran Kişinin Transseksüel Yapıda Olması
Türk Medenî Kanunu’nun 40/I’inci maddesine göre, cinsiyet de-
ğiştirme ameliyatı olmak isteyen kişinin transseksüel yapıda olması
gerekir. Bunun anlamı, kişinin doğuştan sahip olduğu anatomik cin-
siyeti ile ilgili olarak sürekli bir rahatsızlık duyması, çatışma halinde
olması ve bunun kendisine uygun olmadığı duygusu içinde olmasıdır.
Ruhsal yapı itibariyle kendilerinde karşı cinsin özelliklerinin bulun-
duğu yolunda psikoseksüel bozukluklar içinde olan transseksüellere
cinsiyet değiştirme imkânının sağlanması yerinde olmuştur.
21
Söz konusu maddede ayrıca, cinsiyet değişikliği ameliyatının ruh
sağlığı açısından zorunlu olduğunun resmî sağlık kurulu raporuyla
belgelenmesi gerektiği öngörülmüştür. Bundan anlaşılması gereken,
yapılan her türlü hormonal ve biyolojik tedavi sonuçsuz kaldığından,
cinsiyet değişikliği ameliyatının nihaî ve tek çözüm olması ve bu teda-
vinin uygulanmaması halinde hastanın hayatı boyunca ıstırap çekecek
olması gerekir.
22
20
TEKİN, s. 108; BAFRA, Jale, “Türkiye’de Cinsiyet Değişikliği Ameliyatlarında
Tıbbî ve Hukukî Sorunlar”, Adli Tıp Dergisi, C. 1, 2004, s. 52.
21
TEKİN, s. 108; ÖZTÜREL, Adnan, “Transseksüalizm ile Hermafrodizmde Ya-
sal, Tıpsal ve Adli Tıp Problemleri (Kadınlaşan Erkekler, Erkekleşen Kadınlar,
İki Cinsliler)”, AÜHFD., C. 37, Sy. 1-4, 1980, s. 461; DURAL/ÖĞÜZ, s. 116-117;
AKİPEK/ AKINTÜRK, s. 494; GÜVEN, s. 49, 60; KOCAYUSUFPAŞAOĞLU, s. 16;
SAĞLAM, s. 465; ZEVKLİLER, s. 270.
Hatemi
’ye göre, cinsiyet değişikliği ameliyatına izin için mahkemeye başvuran ki-
şinin transseksüel yapıda olması değil, hermafrodit (çift cinsiyetli) yapıda olması
aranmalıydı (HATEMİ, s. 79).
22
GÜVEN, s. 48; TEKİN, s. 109.
Dural/Öğüz
’ün belirttiği üzere, cinsiyet değişikliği-
nin tedavi amaçlı olması karşısında, transsekesüel veya hermafrodit yapıda olan-
lar dışında, travesti ve eşcinseller yönünden böyle bir ameliyatın tedavi amaçlı
olduğu söylenemez (DURAL/ÖĞÜZ, s. 116). Çünkü eşcinsellerin kendi kendileri
ile psikolojik savaş içinde olmaları söz konusu değildir. Onlar içinde bulundukları