96 / 465
TBB Dergisi 2012 (103)
Fatih ÖZKUL
95
çer. Büyükelçilerin, elçilerin ve konsolosların atanmalarını Senatonun
onayına bağlı olarak yapar. Senatonun üçte iki çoğunluğunun onayı
üzerine ABD için bağlayıcı duruma gelen antlaşmalar, diğer uluslarla
başkan tarafından müzakere edilir.
3. ABD Başkanı’nın Yetkilerindeki Sınırlamalar
Dışişleri konusunda başkan, selefleri tarafından müzakere edilmiş
antlaşmalara uymak zorundadır. Başkan yürütme gücünü kullanabil-
mek için yasaya ihtiyaç duyar. Yasa ise Kongre tarafından yapılır. Do-
layısıyla başkan yürüteceği politikalarda Kongre ile uzlaşma arayışı
içinde olmalıdır. Ayrıca başkan yürüttüğü politikalar yönünden seç-
menine, dolayısıyla kamuoyuna karşı da kendisini sorumlu hisseder.
4. ABD Başkanı’nın Sorumluluğu
ABD’de başkanın sabit olan görev süresinin tek istisnası
Anayasa’nın II. maddesinin 4. bölümünde düzenlenen
“impeachment”
,
yani başkanın adli bir suç işleyip yargılanmasının gerekmesi halin-
de azledilmesidir. ABD Anayasası uyarınca başkan ve diğer federal
yüksek görevliler, kriminal bir suç işlemeleri durumunda Temsilciler
Meclisi’nin suçlaması üzerine Senato tarafından görevlerinden azledi-
lebilirler. Senato bu işlem ile ilgili olarak, ABD Federal Yüksek Mahke-
mesi Başkanı’nın başkanlığında toplanır. Bu, yapılan işlemin bir yar-
gısal işlem olduğu konusunda bize ipucu verir. Temsilciler Meclisi’nin
kabul ettiği ve Senato’ya gönderdiği teklifin, Senato tarafından üçte iki
çoğunlukla kabul edilmesi gerekmektedir.
1787 – 2008 tarihleri arasında, yani 221 yıllık süre zarfında azledil-
miş tek bir başkan yoktur. Bu zaman zarfında iki Başkan, 1868 yılında
Andrew Johnson ve 1998 yılında Bill Clinton azledilmek için Senato’ya
götürüldüğü halde üçte iki çoğunluğa ulaşılamamıştır.
35
Başkanlık sis-
teminde siyasal denetim mekanizmasının olmaması, impeachment’ın
sınırlı ve zor işlemesi, yasamanın diğer yetkilerinin olduğundan daha
büyük bir güç ve etkiyle kullanılmasına yol açmıştır.
36
Örneğin meclis
tahkikatı (congressional investigation) bunlardan biridir. Bu mekaniz-
ma, yürütmeyi düşürmeye yol açan bir etkiyle kullanılabilir. Ameri-
35
Gözler, 2001, s. 25-26.
36
Sartori, 1997, s. 114-117.