239 / 441
Suçların ve Cezaların Kanuniliği İlkesi
238
Kanun koyucu suç ve ceza içeren hükümlerde kıyas yapılama-
yacağını söylemekle suç ve ceza içermeyen hükümlerde kıyasa izin
vermektedir. Doktrinde hukuka uygunluk nedenleri, isnat yeteneğini
kaldıran nedenler ve sınırlı hallerde kusurluluğu kaldıran nedenler ba-
kımından kıyasın mümkün olduğu savunulmaktadır. Ancak TCK’nun
61/10. maddesi gereği cezayı azaltan, değiştiren veya kaldıran diğer
nedenlerin kıyas yoluyla genişletilemeyeceği kanısındayız
34
.
3. Lehte Kanun İlkesi
TCK’nun 7. maddesi, kanunların zaman bakımından uygulanma-
sını düzenlemesi sebebiyle, lehte kanun ilkesini karşılamaktadır. As-
lında söz konusu kıstas belirlilik ilkesinin gereğidir. Çünkü hükmün
konulmasındaki amaç, hiç kimsenin işlediği zaman kanunen
açıkça
suç
kabul edilmeyen bir fiilinden dolayı kendisini ceza tehdidi altında his-
setmemesi ya da sonradan bu sebeple cezaya çarptırılmamasıdır. Aksi
yönde bir kabul, hukuka güveni zedeler, hukuk devleti ve hukukun
üstünlüğü ilkeleriyle bağdaşmaz. Madde bu kıstası;
“işlendiği zaman
yürürlükte bulunan kanuna göre suç sayılmayan bir fiilden dolayı kimseye
ceza verilemez ve güvenlik tedbiri uygulanamaz”
şeklinde ifade etmiştir.
Öte yandan
“İ
şlendikten sonra yürürlüğe giren kanuna göre suç s
a-
yılmayan bir fiilden dolayı da kimse cezalandırılamaz ve hakkında güvenlik
tedbiri uygulanamaz. Böyle bir ceza veya güvenlik tedbiri hükmolunmuşsa
infazı ve kanunî neticeleri kendiliğinden kalkar”.
Zira kimse olmayan bir
suçla cezalandırılamaz. Bu durumda kanun koyucu, eskiden suç say-
dığı fiilin artık toplum bakımından zararlı veya tehlikeli olmadığını
düşünmektedir.
Kanunilik ilkesinin bir diğer gereği olarak aleyhte olan kanun, ki-
şinin, hiç beklemediği bir muameleyle karşı karşıya kalmaması adına
geriye yürüyemezken, lehte olan kanun, artık kanun koyucu o fiili
eskiden olduğu kadar vahim görmediğinden geriye yürüyebilmek-
tedir. TCK bu ilişkiyi 7/2. maddesinde ;
“suçun işlendiği zaman yürür-
lükte bulunan kanun ile sonradan yürürlüğe giren kanunların hükümleri
farklı ise, failin lehine olan kanun uygulanır ve infaz olunur”
şeklinde ifa-
de etmektedir.
34
Hafızoğulları/Özen, s. 124.