TBB Dergisi 104. Sayı

Parlamenter Sistem ve Türkiye Açısından Bir Değerlendirme

260

Öte yandan hükümet istikrarsızlığını parlamenter sisteme bağla-

mak isabetli bir değerlendirme olmadığı gibi hükümet istikrarından

daha önemli olan ise siyasi istikrardır. Her ne kadar siyasi istikrarın

varlığını hükümet istikrarına bağlayan/indirgeyen yaygın bir yanlış

söz konusu ise de bu iki kavram birbirinden farklı olup siyasi istikrar,

hükümet istikrarını da içine alan ancak ondan daha geniş bir kavram-

dır. Hiç kuşkusuz hükümet istikrarı siyasi istikrar açısından gerekli bir

unsur olmakla birlikte yeterli değildir. Nitekim ülkemizde 1950-1960

yılları arasında hükümet istikrarı olmasına karşın bu istikrar, siyasi

istikrarın sağlanması için yeterli olmamıştır.

2. Cumhurbaşkanının Konumu

Yukarıda değinildiği gibi parlamenter sisteme yönelik eleştirile-

rin odak noktasını hükümet istikrarsızlığı ve yürütmenin güçsüzlüğü

oluşturmaktadır. Nitekim 1982 Anayasası da bu eleştirilerden hareket-

le yürütmeyi güçlendirilerek siyasi istikrarsızlığının önüne geçmeyi

amaçlayan düzenlemeler yapmıştır. Ancak vesayetçi

bir anlayışla

başbakan ve bakanlar kurulu yerine, parlamenter sistemin mantığını

zorlayacak şekilde cumhurbaşkanın yetkilerini artıran/genişleten

1982 Anayasası, böylece hem parlamenter sistemden bir hayli sapmış

hem de yürütmenin iki kanadı arasında sorunların doğmasına zemin

Lijphart (Otuz Altı), s. 130-131; Cengiz Gül – Kasım Karagöz,

“Çağdaş Siyasal Re-

jimlerde Etkin Yürütme Olgusu”,

Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt

XI, Sayı 1-2, Yıl 2007, s. 716; Gülgün Erdoğan Tosun – Tanju Tosun, Türkiye’nin

Siyasal İstikrar Arayışı Başkanlık ve Yarı Başkanlık Sistemleri, 1. Baskı, İstanbul

1999, s. 3.

Turhan, s. 178; Türkiye’de son on yıldır tek parti iktidarı nedeniyle bir hükümet

sorunu yaşanmamışsa da ülkede siyasi istikrarın olduğundan söz etmek zor-

dur. Gerek 10. Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer döneminde iktidar partisi

ile yaşanan sorunlar gerek Genel Kurmay Başkanlığının 27 Nisan 2007 tarihli

(kamuoyunda e-muhtıra olarak adlandırılan) açıklaması gerek iktidar partisine

karşı açılan kapatma davası ve gerekse muhalefet partilerinin hükümet ve cum-

hurbaşkanlığı makamıyla sorunlu ilişkileri toplumda siyasi bir kutuplaşmaya yol

açmakta ve siyasi istikrarı zedelemektedir. Bu sorunların parlamenter sistemden

kaynaklanmadığı ise açıktır.

Faruk Bilir,

“Yeni Anayasada Yasama Yürütme İlişkileri”,

Ankara Strateji Enstitüsü

ma-yurutme-iliskileri/ (23.12.2012); Sevinç, s. 121.

Şeref Gözübüyük – Turgut Tan, İdare Hukuku Genel Esaslar, Cilt I, Ankara 2001,

s. 167-168; Özbudun, s. 335.