262 / 441
TBB Dergisi 2013 (104)
İ. Halil ASİLBAY
261
hazırlamıştır.
57
Özellikle Anayasa’nın 119-122. maddeleriyle olağanüs-
tü dönemlerde cumhurbaşkanına tanınan yetkiler, onu adeta sistemin
temel unsuru haline getirmiştir.
58
Oysa parlamenter sistemlerde cum-
hurbaşkanlığı makamının güçlendirilmesi tercih edilen bir durum de-
ğildir. Bir yandan tarafsız ve sorumsuz olması istenilen diğer yandan
önemli yetkiler verilen bir makamın, sistemin işleyişinde çeşitli sorun-
lara yol açması kaçınılmazdır.
59
Önemle belirtmek gerekir ki parlamenter sistemde devlet baş-
kanlığı makamına etkin bir rol verilmesi, fren ve denge unsuru olarak
kabul edilmesi isabetli değildir. Aksi halde, bu makamın sembolik ve
etkisiz kuvvet olma özelliği ortadan kalkacak; böylece parlamento ve
bakanlar kurulu arasındaki dengeyi/denklemi bozacaktır. Oysa parla-
menter sistemde, devlet başkanı denge ve uyumu sağlayan değil boz-
mayan bir konumda olmak zorundadır.
60
Özellikle cumhurbaşkanının
parlamento çoğunluğu ile farklı siyasi eğilimlere sahip olması duru-
munda, yürütme içinde bir çatışma ve uyumsuzluğun ortaya çıkması
güçlü bir ihtimal olacaktır. Hiç kuşkusuz bu çatışma ortamı ise yürüt-
menin güçlendirilmesinden çok zayıflatılmasına hizmet edecektir.
61
Sonuç
Siyasi istikrar, hükümet istikrarını da içine alan geniş ve üst bir
kavramdır. Bu nedenle siyasi istikrarı sadece hükümet istikrarına
bağlayan/indirgeyen bir yaklaşım, doğru bir başlangıç noktası olma-
yacaktır. Dolaysıyla parlamenter sisteme sadece bu yönden yapılan
eleştirilerin yüzeysel ve kolaycı bir değerlendirmenin ürünü olduğu-
nu söylemek zor değildir. Her ne kadar, Turhan’ın ifadesiyle hükü-
met istikrarsızlığı, parlamenter sistemin doğasında saklı olan zayıf bir
yanı
62
ise de, bu istikrarının tek başına bir
“değer”
olup olmadığı sorgu-
57
Turhan, s. 165; Kuzu, s. 119; Sevinç, s. 117.
58
Tanör – Yüzbaşıoğlu, s. 418.
59
Uluşahin,
“iki başlılık”
ve
“iki kanatlılık”
ayrımı yaparak saf parlamenter sistem-
lerde iki başlılığın söz konusu olamayacağını; dengeyi kanatların sağladığı iki
kanatlı yapının normal, iki başlılığın ise normalden bir sapma olduğunu; 1982
Anayasası’nın ise iki başlı bir yürütme yapılanması kurduğunu özgün bir şekilde
ortaya koymuştur. Bkz. Uluşahin (Tehdit ve Tehlikeler), s. 32.
60
Uluşahin (Tehdit ve Tehlikeler), s. 32.
61
Erdoğan – Yazıcı, s. 19.
62
Turhan, s. 56.