268 / 441
TBB Dergisi 2013 (104)
Taner GEÇMEZ
267
Kod kanun, başlı başına bir alanı düzenleyen ve mevcut herhangi bir
kanunda değişiklik yapmayan kanunlardır
2
. Kod kanunlarda değişik-
lik veya ek düzenlemeler öngören kanunlar ise çerçeve kanun olarak
adlandırılmaktadır. Bu bağlamda İçtüzüğün 91. maddesinde belirtilen
nitelikleri taşıyan kanunları ve İçtüzüğü bütünüyle veya kapsamlı ola-
rak değiştiren veya yürürlüğe koyan tasarı ve tekliflerin temel kanun
olarak nitelendirildiği göz önünde bulundurulduğunda temel kanun
kavramının kod kanun kavramından daha geniş kapsamlı olduğunu
söyleyebiliriz
3
.
Uygulamadan kaynaklanan bir diğer sorun ise torba kanun ola-
rak nitelendirilen kanunlarda ortaya çıkmaktadır. Yasama faaliyetleri
açısından zaman tasarrufu sağlanması amacıyla aralarında herhangi
bir bağ olmaksızın birden fazla kanunda değişiklik öngören kanunlar,
uygulamada torba kanun olarak adlandırılmaktadır
4
. Torba kanunla-
2
İbrahim ARAÇ
-
Şeref İBA,
“Türkiye’de Yasa Önerisi Hazırlama Ve Norm Koyma Tek-
niği Ve Yasamacı Mesleğinin Nitelikleri Üzerine”
, AÜSBFD, C. 58, S. 3, s. 44
3
BAKIRCI, bütün temel kanunların aynı zamanda kod kanun olduğunu kabul et-
mektedir. Bkz. Fahri
BAKIRCI,
“Kod Yasa-Çerçeve Yasa Üzerine”
, AÜSBFD, C. 54,
S.3, s. 233-234. Ancak bütün temel kanunların aynı zamanda kod kanun olduğu
görüşünü kabul edilebilir görmemekteyiz. Şöyle ki temel kanunlar, mevcut her-
hangi bir kanunda değişiklik yapmaksızın başlı başına yalnızca başka bir alanı
düzenleyen kanunlar değildir. Aksine başka kanunlarda değişiklik yapabilmeleri
nedeniyle kod kanunlardan daha geniş kapsamlıdır. Örneğin, Yargıtay Kanunu
hem bir kod kanun hem de bir temel kanundur. Ancak Yargıtay’ın daire ve üye
sayısı ile daireler ve kurullar arasındaki iş bölümüne dair kurallarda değişiklik
yapan bir kanun (örneğin 6110 sayılı Kanun) kanaatimizce bir temel kanun ol-
masına rağmen bir kod kanun değildir. Zira bu yönde düzenlemeler getiren bir
kanun, adliye mahkemelerince verilen ve kanunun da başka bir adli yargı merci-
ine bırakmadığı kararlara karşı son inceleme merciin görev ve yetkileri ve bu yet-
kilerin nasıl kullanılacağı yönünde düzenleme yapmak suretiyle İçtüzüğün temel
kanun için aradığı tüm ölçütleri sağlamaktadır. Ancak Yargıtay Kanununun bazı
maddeleri değiştirilmek suretiyle bu düzenlemeler yapıldığı durumda bu kanun,
temel kanun olmasına rağmen kod kanun niteliği taşımamaktadır.
4
Torba kanun uygulaması yasama tekniği açısından ciddi sorunları bünyesinde
barındırmaktadır. Şöyle ki: Mevzuat Hazırlama Usul ve Esasları Hakkında Yönet-
meliğin 17. maddesinde, konu itibarıyla aralarında bağlantı bulunması sebebiy-
le birden fazla mevzuatta düzenleme yapılmasını gerektiren hâller saklı kalmak
üzere bir çerçeve taslak ile birden fazla düzenlemenin hükümlerinde değişiklik
yapılamayacağı düzenlenmiştir. Dolayısıyla istisnai durumlar saklı kalmak üzere
bir tasarı ve teklif ile birden fazla kanunda değişiklik yapılmaması gerekir. Ayrıca
görüşülmekte olan tasarı ve teklife konu kanunun komisyon metninde bulunma-
yan ancak tasarı ve teklifle çok yakın ilgisi bulunan bir maddesinin değiştirilme-
sini isteyen ve komisyonun salt çoğunlukla katıldığı önergeler saklı kalmak üzere
görüşülmekte olan tasarı ve teklifin konusu olmayan sair kanunlarda ek ve deği-
şiklik getiren yeni bir kanun teklifi niteliğindeki değişiklik önergelerinin işleme