TBB Dergisi 104. Sayı

Özel Yasama Yöntemi Olarak Temel Kanun

270

Temel kanun kavramına dair sınırlayıcı bir tanımlama yapmanın

gerek zorluğu gerekse de sakıncaları da göz önünde bulunduruldu-

ğunda İçtüzüğün 91. maddesindeki

“önceki yasalaşma evrelerinde de

özel görüşme ve oylama usulüne bağlı tutulma”

ölçütünün tanımlamada

yer almaması gerektiğini özellikle belirtmek istiyoruz. Zira

maddede tahdidi bir tanım yapılmadığı/yapılamadığı göz önünde

bulundurulduğunda değiştirilecek olan önceki kanunun özel görüşme

ve oylama usulüne bağlı tutularak kanunlaşması durumunda önceki

kanunda değişiklik öngören her tasarı ve teklifin temel kanun kapsa-

mında değerlendirmesi gibi bir sonuç doğacaktır ki, bu sonucun temel

kanun uygulamasının amacıyla bağdaşır bir yanı olmadığı aşikârdır.

Dolayısıyla değiştirilmesi öngörülen önceki kanunun özel görüşme

ve oylama usulüne bağlı olup olmadığına bakılmaksızın, her tasarı

ve teklifin temel kanun niteliği taşıyıp taşımadığı önceki kanundan

bağımsız olarak tasarı ve teklifin öngördüğü düzenlemeler göz önün-

de bulundurularak ayrıca değerlendirilmelidir.

İçtüzük teklifleri açısından

bütünüyle

veya

kapsamlı

olarak değiş-

tirilme ölçütü getirilmiş olsa da İçtüzük teklifleri temel kanun kapsa-

mında değerlendirilmemelidir. Zira İçtüzüğün; Türkiye Büyük Millet

Meclisi’ nin iç işleyişine ilişkin düzenlemeler getirmesi ve kanun ta-

sarısına konu olmaması, Türkiye Büyük Millet Meclisi’ nin yürütme

organı başta olmak üzere diğer devlet organlarına karşı bağımsızlı-

ğının temel göstergesidir (Parlamentoların yöntemsel bağımsızlığı)

Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin yürütme organı başta olmak üzere

diğer devlet organlarına karşı bağımsızlığının temel göstergesi olan İç-

tüzükte değişiklik öngören tekliflerin özel görüşme ve oylama yönte-

mine tabi tutulması, içtüzükleri parlamento aritmetiğine dayalı olarak

iktidar partisinin veya çoğunluğun iradesine bırakmak anlamına

gelecektir. Böyle bir sonuç ise kuvvetler ayrılığı prensibi ve parlamen-

ter sistemin temel değerleriyle bağdaşmamaktadır

Ergun ÖZBUDUN,

“Parlamento Kararları ve Yasama Meclislerinin İçtüzükleri”

AÜHFD, Y. 1979, C. 36, S. 1-4. s. 16.

Özellikle Danışma Kurulunda oybirliği sağlanamaması hâlinde siyasi parti grup-

larının önerisi ve Genel Kurulun kararı üzerine temel kanun uygulamasına başvu-

rulabileceğine dair düzenleme (TBMM İçtüzüğü m. 91/b), Meclisin bağımsızlığı-

nın temel göstergesi olan İçtüzük üzerinde görüşme ve oylama yöntemi itibarıyla

parlamento çoğunluğunu elinde bulunduran parti veya partilere -bir diğer ifade

ile iktidar partisine- tasarrufta bulunma imkânı verecektir. Uygulamada özellik-

le iktidar partisinin grup önerileri ile muhalefet partileri grup önerilerinin kabul

edilme oranı kıyaslandığında bu durum daha net bir şekilde görülebilmektedir.