272 / 441
TBB Dergisi 2013 (104)
Taner GEÇMEZ
271
2. Temel Kanun Hakkındaki Parlamento Kararları
a. 16.5.1996 Tarihli ve 424 Sayılı Karar
13
Türkiye Büyük Millet Meclisinin daha hızlı ve etkin bir şekilde
yasama faaliyetlerini yürütebilmesi amacıyla 16.5.1996 tarihli ve 424
sayılı Kararla İçtüzükte bir dizi değişiklik yapılmıştır. Bu değişiklikler-
le neticesinde parlamento hukukumuza kazandırılan müesseselerden
biri de İçtüzüğün 91. Maddesinde düzenlenen temel kanundur.
Bu düzenlemeyle, kanun yapma sürecinin yavaş işlediğine konu-
sunda parlamento hukukumuza yöneltilen eleştiriler bir nebze olsun
karşılanmaya çalışılmıştır. 91. maddenin gerekçesinde de bu hususa
vurgu yapıldığını görmekteyiz
14
. Ancak gerekçede belirtildiği üzere
demokratik usul ve kurallar içinde bir yöntem tespiti amacıyla uygu-
lanacak özel görüşme ve oylama usulünün Danışma Kurulunun
oy-
birliğiyle
önermesi koşuluna bağlanması, temel kanun uygulamasının
uygulanabilirliğini ortadan kaldırmıştır
15
.
b. 7.2.2001 Tarihli ve 713 Sayılı Karar
16
İçtüzüğün 91. maddesi, Meclisin daha hızlı, verimli, etkin ve
sağlıklı çalışabilmesi ve ihtiyaç duyulan kanunların mümkün olan en
13
“Madde 91- Temel Kanunları ve İçtüzüğü bütünüyle veya kapsamlı olarak değiş-
tiren veya yürürlüğe koyan tasarı ve tekliflerin Genel Kurulda görüşülmesinde
uygulanacak özel görüşme ve oylama usulü tespitine, Hükümetin, esas komis-
yonun veya grupların teklifi, Danışma Kurulunun oybirliği önerisi üzerine Genel
Kurulda karar verilebilir.”
14
“91 inci madde olarak eklenen bu hükümle; Medenî Kanun, Ceza Kanunu, Ticaret
Kanunu gibi temel kanunları veya İçtüzüğü bütünüyle değiştiren kanun tasarı ve
tekliflerin Genel Kurulda özel bir görüşme usulüyle ele alınabilmesi imkânı sağ-
lanmış ve bu tür tasarıların kısa bir sürede sonuçlandırılabilmesi amaçlanmıştır.
Ancak, bu imkânı sağlarken İçtüzüğün diğer hükümleri ile çelişki doğurmaya-
cak şekilde, demokratik usul ve kurallar içinde bir yöntem tespiti için Danışma
Kurulu devreye sokulmuş ve bu tespit yapılırken de oybirliği şartı konmuştur.”
Bkz. Anayasa Komisyonu Raporu, Sırasayısı. 13, s. 4-5. (Sırasayısı TBMMTD, T.
8.5.1996, D. 20, YY. 1, C. 5, B. 49’ un sonuna eklidir.)
15
Temel kanun uygulamasının ilk örneği olması hasebiyle ve konuya ışık tutma-
sı bağlamında özel görüşme ve oylama yöntemi hakkında alınan karar için bkz.
TBMMTD
,
T. 20.10.1999, D. 21, YY. 2, C. 14, B. 9, s. 174 vd.
16
“Madde 91- Temel kanunları, içtüzüğü ve ülkenin ekonomik ve teknolojik gelişimi
ile doğrudan ilgili yeniden yapılanma kanunlarını bütünü ile veya kapsamlı olarak
değiştiren görüşme ve oylama usulü ile maddeler üzerinde önerge verilip verileme-
yeceğinin tespitine; Hükümetin, esas komisyonun veya grupların teklifi, Danışma
Kurulunun önerisi üzerine Genel Kurulca karar verilebileceği gibi, Danışma Kuru-
lunda oybirliği sağlanamaması halinde siyasi parti gruplarının önerisi üzerine Ge-
nel Kurulca üye tamsayısının beşte üç çoğunluğunun oyu ile de karar verilebilir.”