196 / 473
TBB Dergisi 2013 (106)
Ahmet Cshit İYİLİKLİ
195
lamanın yenilenmesi sebebi varit olmayacaktır. 6100 sayılı HMK’da
derdestliğin dava şartı olarak düzenlenmesinden sonra bu sebebe iliş-
kin yargılamanın yenilenmesi taleplerinde bir azalma meydana gele-
ceği ihtimal dâhilindedir. Her iki davanın aynı olması için derdestlik
ve kesin hükümde bahsettiğimiz üzere üç unsurda ayniyetlik arana-
caktır. İncelememiz açısından dava sebebi noktasında yargılamanın
yenilenmesinde de aranılacak olan da maddi vakıalardır
304
. Yargılama-
nın yenilenmesinde bahsedilen kesin karardan kasıt, maddi anlamda
kesin hüküm teşkil eden karardır
305
. Bu düzenleme, mülga 1086 sayı-
lı HUMK döneminde (m.445/10), aynı kanunda düzenlenmiş kesin
hüküm (m.237) maddesiyle birlikte değerlendiriliyordu
306
. 6100 sayılı
HMK döneminde de yargılamanın yenilenmesi, bu kanundaki kesin
hüküm (m.303) ile birlikte değerlendirilmesi gerekmektedir
307
. Çünkü
hükmün iptalini talep edebileceği, davacının ise bu hükme yönelik herhangi bir
talebinin bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiş, hüküm davacı
vekili tarafından temyiz edilmiştir. Dosyadaki yazılara kararın dayandığı deliller-
le gerektirici sebeplere, delillerin takdirinde bir isabetsizlik bulunmamasına göre,
davacı vekilinin yerinde görülmeyen bütün temyiz itirazlarının reddiyle usul ve
kanuna uygun bulunan hükmün onanmasına.” (19.HD 17.03.2006, 723/2730).
304
Arslan, Yargılamanın Yenilenmesi, s.118.
305
Maddi anlamda kesin hüküm teşkil etmeyen çekişmesiz yargı kararları ile icra
mahkemesinin ihalenin feshi, istihkak ve İİK 89/4. maddesine dayalı olarak açılan
tazminat ya da ceza ve tazminat davaları dışındaki kararları yargılamanın yeni-
lenmesine konu olmayacaktır.
306
Arslan, Yargılamanın Yenilenmesi, s.118.
307
“Yargılamanın iadesi, bazı ağır yargılama hatalarından ve noksanlarından dolayı,
maddi anlamda kesin hükmün bertaraf edilmesini ve daha önce kesin hükme bağ-
lanmış olan bir dava hakkında yeniden yargılama ve inceleme yapılmasını sağla-
yan fevkalade bir kanun yoludur. Yargılamanın iadesi sebepleri HUMK.nun 445.
(HMK. 375) maddesinde tahdidi olarak sayılmıştır. HUMK. 445/10. maddesine
göre tarafları, dava sebebi ve konusu (müddeabihi) aynı olan bir dava hakkında
verilen hükme aykırı yeni bir hüküm verilmesine sebep olabilecek bir madde (ka-
nuni dayanak) yokken, aynı mahkeme veya başka bir mahkeme tarafından önceki
(birinci) hükme aykırı ikinci bir hüküm verilmiş bulunması, yargılamanın iadesi
sebebidir. Benzer bir düzenleme olan HMK.nın 375/ı maddesi de, “Aşağıdaki se-
beplere dayanılarak yargılamanın iadesi talep edilebilir: Bir dava sonunda verilen
hükmün kesinleşmesinden sonra tarafları, konusu ve sebebi aynı olan ikinci da-
vada, öncekine aykırı bir hüküm verilmiş ve bu hükmün de kesinleşmiş olması.”
düzenlemesini içermektedir. Ancak, tarafları, dava sebebi ve konusu aynı olan bir
dava hakkında birbirine aykırı kesinleşmiş iki hüküm bulunması halinde, birinci
hüküm lehine olan taraf HUMK.nun 237. maddesinde (HMK. m. 303) açıklanan
kesin hükmün sonuçlarından istifade etmektedir. Kesin hüküm nedeniyle önceki
günlü kesinleşmiş karar HUMK.nun 237. maddesi hükmünce tarafları bağlar. Bu
nedenle yargılamanın iadesi talebi üzerine, ikinci hükmün iptaline karar verilir
(HMUK. 450/II, HMK. 380). Bundan dolayı, sadece ikinci hükmün iptali için yargı-
lamanın iadesi yoluna başvurulabilir.” (10.HD 26.12.2011, 2010/7388, 2011/19631).