TBB Dergisi 106. Sayı

Ceza Hukukunda Çocuğun Rıza Açıklama Ehliyeti

286

Öte yandan kanunlardaki çelişkili ifadeler sebebiyle, 1219 sayılı

Kanun’ un ilgili hükmü iptal edilmedikçe, uygulamada karışıklığa

mahal vermemek adına müdahaleye hem temyiz gücüne sahip küçü-

ğün hem de veli/vasisinin rızasını almak yerinde olacaktır. Şu kadar

ki temyiz gücüne sahip küçüğün iradesiyle veli/vasisinin iradesi çatış-

tığında, değil mi ki şahsa sıkı sıkıya bağlı olan bir hak söz konusudur,

küçüğün iradesine üstünlük tanınmalıdır.

3. İnsan Üzerinde Deney Suçunda Çocuğun Rıza Ehliyeti

İnsan üzerinde deney suçunun düzenlendiği TCK’ nın 90/3-b

maddesi; rıza açıklama yeteneğine sahip çocuğun ana-baba veya va-

sisinin yazılı rızasının yanı sıra üzerinde deney yapılacak küçüğün

kendi rızasını da aramakta, böylece henüz 18 yaşını doldurmamış bir

küçüğün de temyiz gücüne sahip olabileceğini göstermektedir.

Öte yandan bu Kanun, özel olarak rıza ehliyetine sahip olan gönül-

lü küçüğün rızasının yanı sıra veli/vasisinin de rızasını aradığından,

genel kuraldan ayrılmakta ve temyiz gücüne sahip çocuğun rızasını

tek başına geçerli kabul etmemektedir.

Amerikan Pediatri Akademisinin önerilerine göre çocuk hastalar-

dan aydınlatılmış rıza alınırken; hastalar anlaşılabilir bir dil ve yöntem-

le bilgilendirilmeli, hastalık ya da tıbbi durumun niteliği açıklanarak

sunulacak teşhis ve tedavi aşamaları anlatılmalıdır. Tıbbi müdaha-

leyle elde edilecek başarı olasılığı açıklanmalı, yararlar ve potansiyel

riskler konusunda da çocuk hasta mutlaka bilgilendirilmelidir. Has-

tanın bilgilendirilmesi ve rızasının alınması aşamasında hasta ya da

veli/vasisinin yeterliliğinin tam olduğu kanaati oluşmalıdır. Hastanın

mümkün olduğu kadar herhangi bir baskı ve etki altında kalmadan

karar verebilmesi koşulu sağlanmalıdır

. Ayrıca Amerika’ nın birçok

eyaletinde yalnız yaşayıp kendi kendine yeten, evli, hamile ya da ebe-

veyn olan veya mahkemece reşit kabul edilmiş durumdaki küçüklerin

ebeveynlerinden bağımsız ve tek başına yeterli bir rıza ehliyetine sa-

hip oldukları kabul edilmektedir

Boran, s. 88.

Wagner, R. A.: Informed consent,

.; yararlanma tarihi:

20.08.2008.