374 / 473
TBB Dergisi 2013 (106)
Tülay KİTAPÇIOĞLU
373
kiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu (Türk-İş) kurulmuştur
51
.Daha
özgürleştirici bir anayasa niteliğinde olan 1961 Anayasası sayesinde
1963’te yeni bir Sendika Kanunu, Toplu-İş Sözleşmesi, Grev ve Lokavt
Kanunu yürürlüğe girmiştir. Böylece sendikaların baskı grubu olarak
daha etkili olması mümkün olmuştur. 1982 Anayasasında sendika öz-
gürlüğüne ilişkin hükümler, çalışma ile ilgili hükümler başlığı altında
yer bulmaktadır. Kanaatimce, bir hakkı veya özgürlüğü tanıyan hük-
mün çalışma ile ilgili hükümler kısmında yer alması sistematik açıdan
yerinde değildir.
1982 Anayasası, sendikanın fonksiyonunu, çalışma ilişkilerine ve
üyelerinin ekonomik ve sosyal menfaatlerinin korunmasına indirge-
miştir. Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) Uzmanlar Komisyonu ve
Sendika Özgürlüğü Komitesi, işçi sendikalarının işkolu esasına göre
kurulmasını ve ülke çapında faaliyet gütmelerini emreden kuralı ulus-
lararası normlara aykırı bulmuştur
52
.1995, 2001 ve 2010 yılında Anaya-
sada yapılan değişiklerle sendika faaliyetlerinin alanları genişletilmiş
ve güvence altına alınmıştır.
Hiç kimsenin bir sendikaya üye olmaya ya da üyelikten ayrılma-
ya zorlanmaması, ancak kanunla sınırlanabilmesi 1982 Anayasasında
güvence altına alınmıştır (md.51/1,2).1982 Anayasasında güvence al-
tına alınan sendika özgürlüğünün kuruluş, teşkilat ve denetim esasları
2821 sayılı Sendikalar Kanunu ile düzenlenmiştir. Bu kanunun 3.mad-
desinde yer alan sendikaların Türkiye çapında faaliyette bulunması
koşulu sendikaları güçlendirici nitelikte olsa dahi sendika kurmayı
zorlaştırdığı için kısıtlayıcı bir hükümdür
53
.
Sendika özgürlüğü kapsamında ele alınması gereken diğer bir hu-
sus, kamu görevlilerinin sendika kurma hakkıdır. Kamu görevlilerinin
sendikal hakları, herhangi somut ve ciddi bir hak talebi olmaksızın ilk
kez 1961 Anayasasında tanınmıştır. Ancak bu güvenceler, 1971 deği-
şikliği ile ortadan kaldırılmıştır. 1982 Anayasası da ilk halinde kamu
görevlilerinin sendikal hakları konusunda sessiz kalmıştır. 1995 ve
2001 iyileştirmeleriyle kamu görevlilerine grev hakkını içermemekle
beraber sendika kurma hakkı yeniden tanınmıştır
54
.
51
Aslan, Seyfettin/ Gül Cengiz, s.95.
52
Caniklioğlu, Dikmen, Meltem, s.180.
53
Batum Süheyl/İnceoğlu Sibel/Öztezel Aslıhan/Tokuzlu Bertan Lami, s.77
54
Batum Süheyl/İnceoğlu Sibel/Öztezel Aslıhan/Tokuzlu Bertan Lami, s.77.