TBB Dergisi 107. Sayı

TBB Dergisi 2013 (107)

Mehmet YAYLA

205

2(4). maddesi gereğince uluslararası ilişkilerinde kuvvet kullanmak-

tan ya da kuvvet kullanma tehdidinden kaçınacaklardır. Bu koşullar-

da kuvvet kullanmak, hukuka aykırı bir fiil haline gelmektedir. İkinci

olarak, bu yasağı ihlal eden devletlere karşı, münhasıran kuvvet kul-

lanma yetkisiyle donatılmış merkezi bir otorite yaratılmıştır. Bu husus,

Antlaşmanın VII. bölümünde, Güvenlik Konseyi’ne hukuka aykırı

kuvvet kullanmaya karşı kuvvet kullanma yetkisi veren Antlaşma’nın

42. maddesinde ve takip eden maddelerde düzenlenmiştir.

Böylece,

bir yandan devletler kuvvet kullanma yetkisini terk etmişler ve birey-

sel kuvvet kullanma hukuka aykırı bir fiil haline gelmiş, diğer yandan

hukuka aykırı bir fiile karşı kuvvet kullanacak kolektif bir yetki oluş-

turularak BM’ye verilmiştir.

“Kuvvet kullanma” ve “tehdit” kriterlerini BM Antlaşması belir-

lemiş değildir. Antlaşma’da “savaş” terimi kullanılmaktan kaçınılmış,

“savaş” terimi yerine kullanılan “tehdit” ya da “kuvvet kullanma”

kavramlarının tanımı ise yapılmamıştır. Bu durum kuvvet kullanma

yasağının yalnızca silahlı kuvvet kullanılmasıyla sınırlı kalıp kalma-

dığı yani, kimi zorlayıcı ekonomik ve diplomatik tedbirlerin de bu

yasağın kapsamına girip girmediği konusunda tartışmaları gündeme

getirmiştir. Zayıf devletler ve bazı bilim adamları BM Antlaşması’nın

2(4). maddesinin politik ve ekonomik zorlamaları da kapsaması gerek-

tiği yönünde yorum yapmaktadırlar. Ancak yaygın kabul edilen görü-

şe göre, gerek BM Antlaşması’nın “Giriş” kısmında gerekse 41. ve 46.

maddelerde “silahlı kuvvet” kavramının kullanılmış olması ve yine

1970 tarihli Dostça İlişkiler Bildirisi’nde sadece silahlı kuvvet kulla-

nılması üzerinde durulması, bu tür siyasi ve ekonomik baskıların 2(4).

madde kapsamında olmadığını teyit etmektedir.

Günümüzde teknolojisi ilerlememiş, bilgisayar ve internet olanak-

larını daha çok kullanan güçlü devletlerin siber saldırılara daha açık

Başeren, s.48.

Daniel B. Silver, “Computer Network Attack as a Use of Force Under Article 2(4)

of the United Nations Charter”,

Computer Network Attack and International Law

1999, s.80-82; Andrew B. Foltz, “Stuxnet, Schmitt Analysis, and the Cyber “Use of

Force” Debate”,

Joint Force Quarterly

, I.67, 4th Quarter, 2012, s.41 vd,

au.af.mil/au/awc/awcgate/jfq/foltz_stuxnet_ schmitt_oct2012.pdf, erişim tarihi

18.1.2013; Matthew C. Waxman, “Cyber Attacks as “Force” Under UN Charter

Article 2(4)”,

International Law and the Changing Character of War

, V.87, 2011, s.44

vd; Dinstein, s.84.