TBB Dergisi 107. Sayı

Vatansızlığın Azaltılmasına Dair BM Sözleşmesi (1961) Karşısında Türk Vatandaşlığı Kanunu

238

dıracak düzenlemeler yapmama yükümü altına girmişlerdir. Ayrıca

Sözleşme’nin 8. maddesinde öngörülen genel kurala çeşitli istisnalar

getirilmiş ve Sözleşmeci devletler vatandaşlığın irade dışı kaybı halle-

rine yönelik düzenlemeler yapma serbestîsine sahip kılınmıştır.

IV. KANUN TASARISININ KABULÜ HALİNDE SÖZLEŞME İLE

ÇATIŞAN TVK HÜKÜMLERİNİN UYGULANABİLİRLİĞİ

Anayasa uyarınca, usûlüne göre yürürlüğe konulmuş milletlerara-

sı antlaşmalar kanun hükmündedir (Anayasa m. 90/5 ilk cümle). Söz-

leşme, kabul edilmesi halinde, kanun değerinde olacaktır. Bu nedenle,

TVK’nun, Sözleşme ile uyuşmayan hükümlerinin uygulanabilirliğinin

belirlenmesi gerekir. Anayasa uyarınca, “usûlüne göre yürürlüğe ko-

nulmuş temel hak ve özgürlüklere ilişkin milletlerarası andlaşmalarla

kanunların, aynı konuda farklı hükümler içermesi nedeniyle çıkabile-

cek uyuşmazlıklarda, milletlerarası andlaşma hükümleri esas alınır.”

(m. 90/5 son cümle)

Anayasa’nın 90. maddesinde yer alan “temel hak ve özgürlüklere

ilişkin” ifadesi yoruma muhtaçtır. Hükümde yer alan bu ifadeyle, han-

gi hak ve özgürlüklerin kastedilmiş olduğunu açıklamak gerekir. Bu

ifade ile yalnızca Anayasa’da düzenlenen hak ve özgürlüklerin kaste-

dildiğini savunan bir görüşe göre, “temel hak ve özgürlükler kavramı,

ilk bakışta birinci ve ikinci kuşak insan haklarını düzenleyen antlaşma-

ların, Anayasa yapıcı irade tarafından iç hukukta kanunlardan üstün

tutulduğu izlenimini vermektedir.”

Hükmün gerekçesinde ise, “uy-

gulamada, usulüne göre yürürlüğe konulmuş insan haklarına ilişkin

milletlerarası antlaşmalar ile kanun hükümlerinin çelişmesi halinde

7.5.2004 tarih ve 5170 SK , RG 22.5.2004, 25469, m. 7 ile değişik.

Bu görüşe göre, “Anayasa’nın 17-74. maddeleri arasında yer alan kişisel (m. 17-40)

ve siyasal haklar (m. 66-74) (örn. 1966 tarihli ikiz sözleşmeler) ile sosyal ve eko-

nomik haklarla (m.41-65) ilgili antlaşma hükümlerinin (örneğin ILO Sözleşmele-

ri) yasa hükümlerine üstünlüğünün kabul edildiği ileri sürülebilir.” Bkz. Başlar,

K.: Uluslararası Antlaşmaların Onaylanması, Üstünlüğü ve Anayasal Denetimi

Üzerine”,

MHB, Prof. Dr. Sevin Toluner’e Armağan

, İstanbul 2004, Y.24, S.1-2, s.

314. Aynı yönde bkz. Gözler, K.: Türk Anayasa Hukuku Dersleri, Ekin Yayınevi,

9. baskı, Bursa 2010, s.280, (Dersler); Çimen, Y.: İnsan Hakları Uluslararası Söz-

leşmelerinin İç Hukukta Doğrudan Uygulanması (Anayasa m.90/son), Türkiye

Barolar Birliği, Panel, İkinci Oturum, Ankara 5 Kasım 2004, s.94. İlgili görüş ve

görüşün eleştirisi için Karagülmez, A.: 5170 Sayılı Yasa’yla Anayasa’nın 90. Mad-

desinde Yapılan Değişikliğe Bir Bakış,

TBB Dergisi

, Ankara 2004, S.54, s.168.