238 / 505
TBB Dergisi 2013 (107)
Nimet ÖZBEK HADİMOĞLU / Barış TEKSOY
237
düzenlenen hükümler gerekçe gösterilerek çekince konulabilir. Aynı
şekilde, 8. maddenin üçüncü fıkrasının (a) bendinin (ii) alt bendinden
yararlanılarak çekince konulmasında, gerekçe olarak TVK m. 29/1-(b)
hükmünün
39
gösterilebileceği düşüncesindeyiz.
c) Sözleşme’nin 8. maddesi ve
Devletlerin Kendi Uyruklarını Belirleme Yetkisi
Vatandaşlık hukukunda, devletin vatandaşını tayin konusunda
sahip olduğu yetki, “mahfuz yetki”/”münhasır yetki” olarak adlan-
dırılmaktadır.
40
Münhasır yetki esası, 12.4.1930 tarihli Vatandaşlık Ka-
nunları İhtilâfına İlişkin Bazı Sorunlar Hakkında Lahey Sözleşmesi
41
(m. 1, c.1) ve Avrupa Vatandaşlık Sözleşmesi’nde
42
(m. 3/1) de hüküm
altına alınmıştır. Devletlerin vatandaşlarını belirleme konusundaki bu
yetkisini milletlerarası sözleşmelere ve milletlerarası teamül hukuku
kurallarına uygun olarak kullanması gerekir.
43
İnceleme konumuz
olan Vatansızlığın Azaltılmasına Dair Sözleşme de, vatandaşlık huku-
ku alanında imzalanmış bir sözleşmedir. Sözleşme’de, devletin mün-
hasır yetkisi bütünüyle ortadan kaldırılmamış; Sözleşmeci devletler,
vatandaşlıkla ilişkinin kesilmesinde vatansızlık hallerini ortadan kal-
kerlik yapanlar hakkında Bakanlığının teklifi ve Bakanlar Kurulu kararı ile kay-
bettirme kararı verilebilir.
39
Bu hükme göre ise, Türkiye ile savaş halinde bulunan bir devletin her türlü hiz-
metinde Bakanlar Kurulunun izni olmaksızın kendi istekleriyle çalışmaya devam
edenler hakkında Bakanlığının teklifi ve Bakanlar Kurulu kararı ile kaybettirme
kararı verilebileceği düzenlenmiştir.
40
Aybay, (Vatandaşlık), s. 15-16; Nomer, s. 5; Uluocak, N.: Vatandaşlık Hukuku
(Karşılaştırmalı-Uygulamalı), Filiz Kitabevi, 3. bası, İstanbul 1989, s. 6; Güngör,
(Tâbiiyet), s. 12; Onar, E./Tiryakioğlu, B.: “1982 Anayasasında Milletvekilliği Va-
tandaşlık İlişkisi (Merve Safa Kavakçı Olayı)”,
Av. Dr. Faruk Erem Armağanı
, An-
kara 1999, s.562.
41
Sözleşmeiçinbkz.LeagueofNations,TreatySeries,Vol.179,p.89,No.4137,<http://
treaties.un.org/pages/LONViewDetails.aspx?src=LON&id=512&lang=en>,
(30.05.2013).
42
Sözleşme için bkz. dn.15.
43
Devletlerin uyruklarının kimler olacağını belirleme yetkisine uluslararası hukuk-
ça getirilen sınırlamalara uygun davranılmaması halinde bu vatandaşlığın diğer
devletlerce tanınmaması yaptırımıyla karşılaşabilir: Aybay, (Vatandaşlık), s25;
Güngör, (Tâbiiyet), s. 14. Devletlerin vatandaşları belirleme alanındaki münhasır
yetkilerini kullanırken vatansızlığa yol açacak şekilde eylemlerden kaçınarak in-
san haklarına ilişkin belgelerde düzenlenen “herkesin vatandaşlık hakkına sahip
olduğuna ilişkin hükümlere uygun hareket etmesi gerekir.” Bkz. Batchelor, (Avo-
idance) , s. 13.