TBB Dergisi 108. Sayı

Kentsel Dönüşümün, 6306 Sayılı Yasa Kapsamında Hak ve Özgürlükler Açısından Ele Alınması

1948 tarihli İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi, Atina

Anlaşması’ndan sonra konut hakkına yer veren ikinci belge olma özelli-

ğine de sahiptir. 1948 tarihli İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi’nden

alan konut hakkı, sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkını da

içeren temel bir insan hakkıdır. Beyannameye göre, herkes sağlık-

lı yaşama koşullarına sahip, bir konutta barınma hakkına sahiptir.

Bildirge’nin 25. maddesinde, “

Herkes, kendisinin ve ailesinin sağlığı ve

gönenci için yeterli beslenme, giyinme, konut, sağlık bakımı ve zorunlu top-

lumsal hizmetleri de içeren bir yaşam düzeyine kavuşma hakkına sahiptir”

ifadesi yer almaktadır.

Böylece, insanların temel gereksinmelerinden

biri olan barınmanın bir hak olarak kabul görmesi yirminci yüzyılın or-

talarında gerçekleşmiştir. Hukuki bağlayıcılığı olmayan bu bildirinin

ardından, 1966 tarihli bağlayıcı olan Ekonomik Toplumsal ve Kültürel

Haklar Uluslararası Sözleşmesi kabul edilmiştir.

1966 tarihli Ekono-

mik, Sosyal ve Kültürel Haklar Uluslararası Sözleşmesinin 11/1.mad-

desinde; “…

Herkese kendisi ve ailesi için beslenme, giyim, ve konut dahil,

yeterli bir yaşam düzeyi ve yaşama koşullarını sürekli olarak geliştirme hakkı

vardır.

” şeklinde düzenleme yer almaktadır. Sözleşmenin 11. maddesi,

sözleşmeye taraf olan devletin, herkesin konut hakkını tanıdığını be-

lirtmektedir. Sözleşme, konutun, beslenme gibi yeterli bir yaşam dü-

zeyine ulaşmanın temel koşullarından biri olarak görülmesi nedeniyle

önemli bir yere sahiptir.

Haziran 1972 BM Çevre Konferansı sonucu yayınlanan Stockholm

Bildirgesi uluslararası ölçekte ilk kez konut hakkını etkileyen çevre

hakkını tanıyan özelliğe sahiptir. 1992 tarihli Rio BM Çevre ve Kalkın-

ma Zirvesi’nde ise, global çevrenin ve insan haklarının korunmasının

uluslararası alanda bireysel olarak devletlerin iradelerine bırakılama-

yacağı kabul edilmiştir.

Fiziksel kentsel çevrenin geliştirilmesi, var olan konut stokunun

yenilenmesi, kentlerde kültürel ve toplumsal olanakların yaratılması

ve yönetime halk katılımının belirlenmesi 17-19 Mart 1992 tarihlerin-

de Avrupa Konseyi’nin Strasbourg’daki 27. Oturumunda kabul edilen

Kaboğlu, Ö.İbrahim, “Yerleşme Özgürlüğü ve Konut Hakkı” TODAİE. İnsan

Hakları Yıllığı, Cilt:17-18, Ankara 1995-1996, s. 46

bkz.

bkz.

Kaboğlu, Ö.İbrahim “Çevre Hakkı”, İmge Yayınevi, Ankara 1994, s.286-287