34 / 417
TBB Dergisi 2013 (108)
Selami DEMİRKOL / Zuhal BEREKET BAŞ
33
Eytam Bankası 1926 yılında kurulmuştur.
28
Emlak ve Eytam Bankası,
konutu olmayanlara ucuz konut yaptırmak için kredi vermekle, bina
yapıp satmakla ve yapı, yapı malzemesi endüstrisi ve ticaretini destek-
lemekle görevlendirilmiş ise de, 1950’li yıllarda İstanbul’da Ataköy’de
ve Levent’te yapılanlar gibi dar gelirliler için ucuz konutlar olmadığı,
lüks sayılabilecek geniş ve pahalı konutlar olduğu halde, bu Banka ta-
rafından kredilendirilmesi söz konusu olmuştur.
29
Cumhuriyetin, gelişmesi bir plana bağlı olan ilk kenti olma özel-
liğine sahip, Anakara’da planlama konusunda sürdürülen kapsam-
lı uygulamaların olduğunu belirtmek gerekir. 1928 yılında çıkarılan
bir Yasa ile Ankara Kenti İmar Müdürlüğü kurulmuştur. 1932 yılın-
da onaylanarak uygulamaya konulan Jansen Planı olarak adlandırı-
lan plan raporunda, bir “amele mahallesi”nin
30
yapılması gerektiğini
belirtmiş ise de bu “amele evleri projesi”
31
olarak adlandırılan proje
yapılıp, hayata geçirilememiştir.
Emek gücünün kente göçü ile nitelendirilen 1950-1980 dönemin
başında 1950’li yıllarda gecekondular belirmeye başlamış, kaçak yapı-
lar artmıştır.
32
Bu gelişmeler üzerine gecekondulaşmayı engellemeyi
ve ucuza üretilen kamu arsalarının satılarak konut üretiminin artırıl-
masını hedefleyen 1953 tarihli ve 6188 sayılı Bina Yapımını Teşvik ve
İzinsiz Binalar Hakkında Kanun çıkarılmıştır.
Konut sorunun etkisini artırdığı bu dönemde tek parsel üzerine
tek ev yapılması kuralını değiştirmek amaçlı olmak üzere 6 Ocak 1954
tarihinde Tapu Kanunu’nda değişiklik yapılmak suretiyle gayrimen-
kul üzerinde bulunan ya da yapılacak olan binanın bir katından ya da
dairesinden yararlanmak üzere irtifak hakkı kurulması ve böylece tek
parseldeki bina üzerinde birden çok kişinin irtifak hakkı kurmasına
olanak tanınması söz konusudur.
33
28
Bu banka 1946 yılında, Türkiye Emlak Kredi Bankası’na dönüştürülmüştür.
29
Keleş, a.g.e.,s.399
30
Planda buna gerekçe olarak “ameleyi toprağına, yuvasına bağlamakla Türk Mil-
letinin bu işteki alakasını uyandırarak Hükümetin mevcut hedeflerine bu suretle
bir parça daha yaklaşılmış olacağı” vurgulanmıştır.
31
Çoban, a.g.m., s.82
32
Gecekondu sayısı, 1948 yılında 25-30,000, 1960 yılında 240,000 ve 1980 yılında ise
1,150,000 olarak tahmin edilmektedir. Gecekondulu nüfusun kentsel nüfustaki
payı da 1955 yılında yüzde 4.7 iken 1980 yılında yüzde 26.1 olarak verilmektedir.
Bakınız,Çoban, agm., s.82
33
Yapsatçılık olgusunun bu dönemde çıktığı kabul edilmektedir. Bakınız, Çoban,
agm.,s.85