32 / 417
TBB Dergisi 2013 (108)
Selami DEMİRKOL / Zuhal BEREKET BAŞ
31
mında toplumsal eşitlik, insanlığın yaşar kalması, yerleşme özgürlüğü
ile birlikte kişilerin konut değiştirme ve diledikleri yerde konutlarını
seçme ve yerleşme temel haklarını kapsar.
24
Barınma hakkı; bireyin güvenliğinin ve mahremiyetinin olduğu
sağlık kadar hayati öneme sahip olan tek yerdir. Barınma hakkına yö-
nelik devletin seçenek, çeşitlilik, ulaşılabilirlilik artırma görevi bulun-
maktadır.
Kentsel gelişim düzenlemeleri; konut hakkı, mülkiyet hakkı, ba-
rınma hakkı, sağlıklı çevrede yaşama hakkı ile dayanışma ve çatışma
içinde olabilir. Bu düzenlemelerden de anlaşılacağı üzere, barınma
hakkının gerçekleşmesi, insanın başını sokacak bir barınağının olması
ile sağlanacak bir hak değildir. Güvenliği ile su, elektrik, kanalizas-
yon gibi altyapı hizmetleri sağlanmış, ısı, ışık ve havalandırması ye-
terli, sağlık koşullarına uygun, insanın çalışma, sağlık, eğitim, çevre
gibi haklarını kullanmasına olanak tanıyan bir yaşam ortamına sahip,
geliri ne olursa olsun herkesçe erişilebilir ve karşılığı ödenebilir olma-
sı halinde konut hakkının ve barınma gereksinimin sağlandığından
bahsedilebilir. Dolayısıyla, kentsel dönüşüme ve planlamaya ilişkin
olmak üzere yapılacak olan yasal düzenlemelerde hak ve özgürlükle-
rin eksen alınması zorunluluğuna bağlı olarak bu ilke ve kurallar yasa
koyucuya yol gösterici nitelikte olacaktır.
ÜLKEMİZDE KENTSEL DÖNÜŞÜM KAVRAMINA VE
KONUT HAKKINA İLİŞKİN HUKUKİ DÜZENLEMELERİN
TARİHSEL GELİŞİMİ
Ülkemizde kentsel dönüşümün irdelenmesi konusunda getirilen
en önemli ve oldukça yerine oturan bir ayrıma göre konuyu üç bölüm-
de ele almak mümkündür. Buna göre ülkemizin konut politikasının
ve buna bağlı olarak kentleşme olgusunun irdelenmesi; ulus devletin
kuruluşunu içeren 1923-1950, emek gücünün kente göçü ile nitelenen
1950-1980 ve sermayenin kentlerde hegemonyasını kurduğu 1980 son-
rası olmak üzere üç döneme/bölüme ayrılmaktadır.
25
Ancak, 6306 sa-
yılı Yasa ve bu Yasadan önce çıkarılan Büyükşehir Belediyesi Kanunda
24
Balkır, a.g.m., s.340,341
25
Çoban, s. 76