TBB Dergisi 109. Sayı

Anayasa Yargısının Meşruluğuna Bir İtiraz Olarak “Egemenlik”

178

konu doğrudan anayasa yargısının meşruluğu ile ilgilidir. Bu kapsam-

da anayasa yargısının biri hukuki ve diğeri de demokratik meşruluğu

olmak üzere iki tür meşruluğundan söz edilebilir.

Anayasa yargısının hukuki meşruluğu, anayasanın üstünlüğü il-

kesi bağlamında açıklanabilir ve temellendirilebilirken, aynı ilke onun

demokratik meşruluğunu açıklamak için yeterli görülmeyebilir. Kuş-

kusuz anayasa yargısının demokratik meşruluğu başta bireylerin te-

mel hak ve özgürlüklerinin korunması ve geliştirilmesi olmak üzere

işlevleriyle doğrudan ilişkilidir. Ancak anayasa yargısının meşruluğu

konusu değerlendirilirken karşılaşılan en büyük sorunlardan birisi,

anayasa yargısı organlarının kuruluşlarında, yasama organının oluşu-

munun tersine halk iradesinin hemen hiç rol oynamamasdır. Gerçek-

ten de, demokratik ilkelere uygun olarak yapılan seçimlerle oluşmuş

ve bundan dolayısı meşruluğu doğrudan doğruya hakın iradesine da-

yanan yasama organı tarafından belirli bir süreç takip edilerek yapılan

bir kanunun, üyelerinin tamamı atanmış kişilerden oluşan bir kurul

tarafından geçersiz kılınabilmesinin, açıklanması gereklidir

Diğer taraftan anayasa hâkimleri, yasama organı üyeleri gibi doğ-

rudan bireyler tarafından seçilmiş temsilciler değildir. Dolayısıyla ana-

yasallık denetimi yapan kurulun “temsilî” niteliği ya hiç bulunmamak-

ta ya da yasama organı ile karşılaştırıldığında temsili niteliği oldukça

düşük ölçüde kalmaktadır. Esasında anayasallık denetimine hukuk

sistemlerinde yer veren devletlerden hiç birinde

, bu denetimi yerine

getiren kurulun üyeleri doğrudan seçmen çoğunluğu tarafından belir-

lenmemektedir. Anayasallık denetimi yapmakla görevli kurulun üyele-

rinin belirlenme tarzına ilişkin kurallar her devlette farklılık arz etmekle

birlikte, genellikle anılan üyeler devlet başkanı, yasama organı ve diğer

yüksek mahkemeler tarafından çeşitli yöntemlerle belirlenmektedir

kuku, (Son Değişikliklere Göre), 12. Basım, İstanbul, Beta Yayınları, 2012, s. 469.

Zühtü Arslan, Anayasa Teorisi, Ankara, Seçkin Kitabevi, 2005, s. 31.

Birleşik Krallık, Hollanda, Libya ve Lesotho Krallığı dışında diğer devletlerin hu-

kuk sistemlerinde anayasa yargısına yer verilmiştir. Bkz.: Constitutional-Judicial

Review,

=en&stat=1&prt=0&srt=0,

3 Eylül 2013.

Türkiye’de, 7 Mayıs 2010 tarih ve 5982 sayılı Kanun’la yapılan anayasa değişikli-

ğinden önce AYM üyelerini kesin olarak belirleme yetkisi tamamen Cumhurbaş-

kanına ait bulunmaktaydı (Any. md. 146/2). Ayrıca 31 Mayıs 2007 tarih ve 5678

sayılı Kanun md. 5 ile değiştirilmeden önce Any. md. 102/1’ye göre Cumhur-

başkanı, doğrudan genel oyla halk tarafından seçilmeyip TBMM tarafından seçil-