TBB Dergisi 109. Sayı

TBB Dergisi 2013 (109)

Ferhat USLU

183

varlığına karşı çıkmıştır

. Son olarak, Hobbes’un düşüncesinde uyuş-

mazlıkları çözmek, yargılama yapmak, savaş ve barışa karar vermek

gibi yetkiler egemenliğin kapsamında olan yetkilerdir

Hobbes’tan sonra egemenlik konusunda yorum yapan sosyal söz-

leşmeci düşünürlerden diğeri, on sekizinci yüzyıl Fransız düşünür-

lerinden Jean Jacques Rousseau’dur. Halk egemenliği anlayışının da

öncüsü olan Rousseau’ya göre yasama organı genel iradeyi temsil et-

mektedir. Bu anlayışta yasama organı, yasama yetkisinin bütün kötü-

lüklerin kaynağı olan monarktan alınarak halkın temsilcilerine verildi-

ği yer olduğu kadar, aynı zamanda onun iradesi bölünmez, yanılmaz,

devredilmez ve vazgeçilmez nitelikleri haizdi

. Egemenliğin devre-

dilmezliği, sosyal sözleşme ile ortaya çıkan genel iradenin devlette

egemenliğin sahibi olmasından ve egemenliğin kullanılmasının halk

oyunun yürütülmesi anlamına gelmesinden kaynaklanmaktaydı

Rousseau’nun düşüncesindeki siyasi sistemde, toplumdaki her

bireyin egemenliğin bir parçasına sahip olduğu ön kabulü bulunmak-

tadır. Dolayısıyla toplumdaki egemen güç, toplumu oluşturan bireyle-

rin toplamını ifade eder. Devletin on bin bireyden oluştuğunu varsa-

yarsak, Rousseau’ya göre, egemen varlığın uyruğa oranı on binin bire

oranı gibidir. Eş anlamla, devletin her üyesinin payına, egemen gücün

on binde biri düşmektedir. Ancak bu noktada her üyenin, egemen gü-

cün otoritesine tamamen boyun eğdiği unutulmamalıdır. Ayrıca karar

alma ile de doğrudan ilgili önemli bir kavram olarak genel iradenin,

ortak irade ve özel ya da bireysel iradeden farklı olduğu göz ardı edil-

memelidir. Genel irade, genelin çıkarını ve mutluluğunu amaçlarken;

ortak irade, sadece özel çıkarlarla ilgilidir ve bu özel iradelerin topla-

mıyla ortaya çıkar. Genel irade, bireylerin özel çıkarlarına göre genel

refah için çaba gösteren vatandaş çoğunluğunun iradesi olduğu için,

her vatandaşın özel iradelerinin toplamı olan ortak iradeden farklıdır.

Bu açılardan bakıldığında, Rousseau, çoğunluğun iradesi olan genel

Cemal Bali Akal, Sivil Toplumun Tanrısı, Afa Yayınları, İstanbul, 1990, s. 103-106

ve 116-117.

Hobbes, a.g.e., s. 137.

Mehmet Tevfik Gülsoy, Özgürlüklerin Korunmasında Anayasa Yargısının Yeri ve

Meşruluğu, Ankara, Yetkin Yayınları, 2007, s. 168.

Can Akdoğan, “Uluslararası Hukukta Kuvvet Kullanma ve Birleşmiş Milletler

Barışı Koruma Harekâtları ile Egemenlik.” Askeri Adalet Dergisi, Ankara, Genel-

kurmay Basımevi, Y. 31, S. 117, Mayıs 2003, s. 24.