TBB Dergisi 109. Sayı

309 / 485

Uluslararası Hukuk Açısından Ege Hava Sahasında Türkiye ve Yunanistan Arasındaki Sorunlar 308
taj hakkını14 kendi uçaklarına saklı tutmuştur. Bu sözleşmenin eksik
tarafı, uluslararası tarifeli hava seferlerini bu düzenin dışında tutması-
dır. Sözleşme’ye göre bu seferler ancak devletin rızası ile gerçekleştiri-
lebilir.15 Ardından kabul edilen 1944 tarihli “Chicago Uluslararası Sivil
Havacılık Sözleşmesi” (Chicago Sözleşmesi) 1919 tarihli Sözleşme’nin
yerini almak üzere hazırlanmış ve büyük ölçüde aynı ilkeleri benim-
semiştir. Chicago Sözleşmesi, 4.4.1947’de yürürlüğe girmiştir.16 Bu
Sözleşme, uluslararası hava (kamu) hukukunun (public international air
law) Magna Carta’sı olarak kabul edilmektedir. Sözleşme’nin gerekle-
rinin yerine getirilebilmesi amacıyla anılan Sözleşme ile Uluslararası
Sivil Havacılık Örgütü (ICAO) kurulmuştur. Günümüzde 191 üyesi
bulunan ICAO uluslararası sivil havacılığı düzenleyen bir Birlemiş
Milletler (BM) uzmanlık kuruluşudur.17
Uluslararası hava hukuku, Chicago Sözleşmesi’nde de kodifi-
ye edildiği üzere iki temel ilkeye dayanmaktadır. İlki, tüm devletle-
rin kara ve deniz ülkesi üzerindeki hava sahasında tam ve münhasır
yetkiye sahip olması; ikincisi ise, ilki ile paralel olarak açık denizler
üzerindeki hava sahasının tüm devletlere açık olması dolayısı ile ege-
menliğe ve herhangi bir devletin yargı yetkisine konu olmamasıdır.18
Bu konuya ilişkin Sözleşme’de doğrudan bir düzenleme olmamakla
birlikte 12. maddesine göre, açık denizlerde Sözleşme esaslarına göre
vaaz edilmiş kuralların uygulanması öngörülmüştür. Açık denizler
bütün devletlerin kullanımına açıktır.19
14 Bir ülkenin bir yerinden diğer bir yerine yolcu, posta ve yük taşıma hakkı.
15 TOLUNER, s.49.
16 Paris Sözleşmesi’nden farklı olarak Chicago Sözleşmesi’nin 5. maddesinde tarifeli
uluslararası seferlerini yapmayan uçaklara havadan transit olarak geçiş yapma
hakkının yanı sıra önceden izin almaksızın ticari olmayan amaçlarla yere inme
hakkı tanınmıştır. Tarifeli uçuşlar Sözleşme’de düzenlenmiş olmakla birlikte,
uçağın ineceği devletin özel izni şartına bağlanmıştır. (m.6) Bununla birlikte tarifeli
uçuşlara ilişkin Uluslararası Hava Serbesti Antlaşması ve Beş Serbesti Antlaşması
adında iki ek sözleşme daha yapılmıştır. Ancak devletler bu ek antlaşmaları onay-
lama yerine iki taraflı antlaşma yapmayı tercih etmektedir. Sözleşme metni için
bkz. (201.10.2013)
17 Bkz (19.10.2013); Ayrıca
bkz. MILDE, ss.127–205.
18 BÖLÜKBAŞI, Deniz, Turkey and Greece, The Aeagean Disputes: A Unique Case
in International Law, Cavendish Publishing, London, 2004, s.605.
19 BÖLÜKBAŞI, ss.605–606.