316 / 485
TBB Dergisi 2013 (109)
Ülkü HALATÇI ULUSOY
315
Hava hukukuna ilişkin Türk mevzuatına baktığımızda ulusla-
rarası hava hukuku kurallarına paralel düzenlemeler içerdiği görül-
mektedir. 14.10.1983 tarihli 2920 sayılı Türk Sivil Havacılık Kanunu’na
göre,
“Türk hava sahası kara ülkesi ve karasuları üzerindeki hava sahasından
oluşup devletin tam ve münhasır egemenliği altındadır.”
Türk devlet hava
araçları ve Türk Uçak Sicili’ne kayıtlı hava araçları dışında kalan her
türlü hava aracının Türk hava sahasından geçişi, bir antlaşmada aksi
öngörülmemişse, Ulaştırma Bakanlığı’nın iznine tabi kılınmıştır. Ay-
rıca Bakanlar Kurulu, kamu düzeni ve güvenliği ile askeri nedenlerle
belli bölgeleri ya da Türk hava sahasının tümünü uçuşa yasaklayabi-
lir. Yabancı hava kuvvetlerinin Türk havaalanlarını ve üslerini ziyaret
edebilmeleri için en az 15 gün önceden diplomatik yolla hükümetten
izin almaları gerekmektedir.
47
Görüldüğü üzere Türkiye, düzenlemeleri ile ulusal hava sahası
üzerinde tam ve mutlak bir egemenliğe sahip olmanın yanı sıra kara-
suları ve hava sahası uygulamasında paralellik ilkesini benimsemiş-
tir. Karasuları ile ulusal hava sahası uygulaması özdeştir. Uluslararası
hukukta kıyı devletlerine farklı amaçlar için farklı genişlikte karasu-
ları ilan etme olanağı tanınmamaktadır. Aksine uluslararası hukukta
karasuları ve hava sahası arasında bir özdeşlik olması gerektiği yö-
nünde bir ilke bulunmaktadır.
48
Türkiye bu konudaki kararlılığını
Yunanistan’ın 10 millik hava sahası uygulamasına gösterdiği tepkiler
ile de ortaya koymuştur. 1974 yılında ilk önce Türkiye ardından da
ABD bu durumun kabul edilemez olduğunu belirtmişlerdir. Nitekim
Türkiye, Yunanistan sahillerinden itibaren 6–10 mil arasındaki askeri
uçuşlarını Yunan yetkililerden herhangi bir onay almaksızın gerçek-
leştirmiştir. Yunanistan da bu durumu diplomatik yollar ile kınamış-
tır. Benzer şekilde ABD de bu durum karşısında kendi Freedom of
47
Bu husus, “Yabancı Kuvvetlerin Türkiye Limanlarını, Hava Üslerini ve Hava
Alanlarını Ziyaret Etmesi Hakkındaki Yönetmelik”in 1. maddesinde düzenlen-
miştir. RG, 22.07.1996, S.12355. Aynı yönetmeliğe göre, hava araçlarının durum
ve sayısını belirleme ve kalış süresini sınırlama hakkı bulunmaktadır. Verilen izin
geri de alınabilir. Yine konuya ilişkin Hudut Bölgeleri Uçuş Yönetmeliği uyarınca
tarifeli uçuşlar dışındaki Türk ve yabancı hava araçlarının Türkiye sınırlarına ve
FIR çizgisine (uçuş bilgi bölgesi) yakın bölgelerde uçuş yapabilmeleri için izin al-
maları gerekmektedir. Bkz. RG, 22.04.1972, S.14167.
48
PAZARCI, Hüseyin, “
Ege Denizi’ndeki Türk Yunan Sorunlarının Hukuki Yönü
”,
Türk-Yunan Uyuşmazlığı (der: VANER, Semih), Metis Yayınları, İstanbul, 1990,
s.118.