411 / 485
Uluslararası İnşaat Sözleşmelerinin Hazırlanması ve Uygulanması Süreci
410
Bu makalenin konusunu, uluslararası inşaat sözleşmelerinin ha-
zırlanmasında dikkat edilmesi gereken hususlar, uluslararası inşaat
sözleşmeleri hazırlanırken yararlanılan standart sözleşmeler ve şart-
nameler oluşturmaktadır.
A. Türk Hukukunda Sözleşme Kavramı, Sözleşmenin Unsurları
ve Eser Sözleşmesi
Borçlar Kanunumuzun birinci maddesine göre, “iki taraf karşılıklı
ve birbirine uygun surette rızalarını beyan ettikleri takdirde sözleşme
tamam olur”. Bu hükümden yola çıkıldığında taraflar arasında bir borç
ilişkisi doğuran sözleşmelerde üç unsur mevcut olmalıdır. Bunlardan
birincisi talep hakkına sahip bir alacaklı, ikincisi talebin gereğini ifa et-
mekle yükümlü olan bir borçlu ve üçüncüsü de borç ilişkisinin konusu
olan edimdir.
Sözleşmenin doğumu için fiil ehliyetine (medeni hakları kullanma
ehliyetine) sahip iki veya daha fazla sayıda gerçek veya tüzel kişinin,
iradelerini karşılıklı olarak beyan etmeleri ve bu iradelerin birbirine
uygun olması lazımdır. Diğer bir deyişle sözleşme, bir tarafın bir şeyi
teklif etmesi (icapta bulunması) halinde, karşı tarafın onu kabul etmesi
ile kurulur.
İnşaat sözleşmesinin bir alt türünü oluşturduğu Borçlar
Kanunu’nun 355’inci maddesinde düzenlenen istisna (eser) sözleşme-
si ise, öyle bir sözleşmedir ki, iş sahibinin vermeyi taahhüt ettiği ücret
karşılığında müteahhit, iş sahibine ait bir eserin meydana getirilmesi-
ni borçlanmaktadır. Bu tanımdan anlaşılacağı üzere, istisna akdi; “bir
eserin meydana getirilmesi”, “ücret” ve “anlaşma” olmak üzere üç un-
surdan oluşmaktadır.
İstisna (eser) sözleşmesinde müteahhidin borçları; işi bizzat yap-
ma borcu, işin sadakatle ve özenle yapılması borcu, alet ve edevatı
tedarik borcu, genel ihbar yükümlülüğü, işe zamanında başlamak ve
devam etmek borcu, hasarı karşılamak borcu ve teslim borcu olarak
sayılabilir.
İstisna (eser) sözleşmesinde iş sahibinin borçları ise; işin ücretini
ödemek, malzemeyi temin etmek, malzemenin veya tamir için bıra-
kılan şeyin kendisince bilinen ve müteahhidin göremeyeceği tehlikeli