35 / 441
Amerikan Haksız Fiil Hukukunda Nedenselliğin Tesisi Çerçevesinde Gerçek Neden ve İspatı
34
I. Giriş
Küreselleşen bir dünyada yabancı hukuk düzenlerine ve karşılaş-
tırmalı hukuka ilgi gün geçtikçe artmakta, hatta bu yöndeki araştır-
malar kimi zaman bir gereklilik teşkil etmektedir
1
. Yabancı bir hukuk
düzenini veya bir konunun yabancı bir hukuk düzeninde nasıl ele alın-
dığını konu edinen bir araştırma, hukukçuya geniş bir perspektif ka-
zandırarak çeşitli çözüm yolları sunmaktadır
2
. Benzer gelişmişlik dü-
zeyindeki ülkelerde benzer hukukî sorunlarla karşılaşılmaktadır. Bu
benzer sorunların çözümü için farklı yaklaşımlar geliştirilse ve farklı
kurumlarla çözüm aransa da çoklukla benzer sonuçlara ulaşılmakta-
dır
3
. Yabancı bir hukuk düzeninin incelenmesi veya bir karşılaştırmalı
hukuk çalışması bu çözüm yöntemlerini ortaya koymakta, bu suretle
de ulusal hukuk düzenlerine alternatif çözüm yolları göstermektedir
4
.
Bu çalışmada, Türk hukukuna ve hatta kıta Avrupa’sı hukukuna ol-
dukça yabancı kabul edilen
5
Amerikan hukuku ele alınacak ve Ameri-
kan hukukunda gerçek nedenin tesisi ve ispatındaki genel kabul gör-
müş kurallara ve testlere yer verilecektir.
Tüm hukuk düzenlerinde sorumluluğun bir unsuru olarak kabul
edilen nedensellik
6
aslında oldukça karmaşık bir konudur
7
. Bu tespit
1
Edward J. Eberle,
“The Method and Role of Comparative Law”,
Washington
University Global Studies Law Review,
Washington 2009, C.8, S.3, s.451-452; Ergun
Özsunay, Karşılaştırmalı Hukuka Giriş, Sulhi Garan Matbaası Koll,Şti, İstanbul
1976, s.131.
2
Eberle, bu durumun özellikle yabancı hukuk düzeninin karşılaştırmalı hukuk
çalışması çerçevesinde ele alınması suretiyle gerçekleşeceğini belirtmektedir.
Eberle, s.452-453. Her ne kadar bu çalışma bir karşılaştırmalı hukuk çalışması ol-
masa da, konunun daha iyi anlaşılabilmesi için kimi zaman kıta Avrupası hukuk-
larına da yer verilecektir.
3
Konrad Zweigert/Hein Kötz,
Introduction to Comparative Law, Clarendon Press,
Oxford 1998, s.34; Özsunay, s.145; Arzu Oğuz, Karşılaştırmalı Hukuk, Yetkin
Yayınları, Ankara 2003, s.70-71.
4
Karşılaştırmalı hukuk çalışması bakımından bu tespit için, Zweigert/Kötz
,
s.46-
47; Oğuz
,
s.82. Her ne kadar karşılaştırmalı hukuk çalışması bu amaca daha iyi
hizmet etmekte ise de, yabancı bir hukuk düzenini konu edinen bir çalışma,
yapılacak olan karşılaştırmalı hukuk çalışmalarına ışık tutacaktır.
5
Selin Özden Merhacı, “Common Law Haksız Fiil Hukukuna Genel Bir Bakış ve
İhmale Dayanan Haksız Fiiller”,
Ankara Barosu Dergisi,
Ankara 2004, S.4, s.180.
6
Jaap Spier/Olav A. Haazen, “Comparative Conclusions on Causation” “Unifica-
tion of Tort Law: Causation”, Kluwer Law International, The Hague 2000, s.127.
Aynı tespitin Avrupa’daki tüm hukuk düzenleri ve Avrupa Birliği hukuku için
geçerliliğine ilişkin bkz.: Christian Von Bar/Eric Clive, Principles, Definitions and
Model Rules of Law - Draft Common Frame of Reference (DCFR) Volume 4, Sell-
ier Euroepan Law Publishers Münih 2009, s.3567.
7
Nitekim van Dam; “nedensellik kavramanın kavranmasının kolay olmadığını ve