38 / 441
TBB Dergisi 2014 (110)
Zehra ÖZKAN
37
olduğunu
17
,
Dobbs
, gerçek nedenin günlük dilde kullanılan nedensel-
lik terimine denk düştüğünü
18
,
Edwards,
ise gerçek nedenin tesis edi-
lebilmesi için davacının zararının doğrudan nedeni olması gerektiğini
ifade etmiştir
19
. “Yakın neden”-“hukukî neden”-“sorumluluğun kap-
samı” gibi çeşitli kavramlarla ifade edilen ikinci aşama ise, davalının
eyleminden doğan zararın davalıya isnat ettirilebilmesine, başka bir
anlatımla sorumluluğun kapsamının belirlenmesine ilişkindir
20
.
Gerçek nedeninin mevcut olup olmadığı mahkemelerce
but for
tes-
ti uygulanmak suretiyle tespit edilmektedir
21
. Bununla birlikte, bazı
durumlarda “
but for
” testinin uygulanması sonucunda tatmin edici
sonuçlara ulaşılamamaktadır
22
. Her ne kadar sunulan deliller belirsiz-
liği bir ölçüde giderse de, kimi durumlarda yetersiz kalmaktadır. Bu
nedenle de mahkemelerce
but for
testinin yanı sıra yeni yaklaşımlar
benimsenmeye başlamıştır
23
.
Sorumluluğun kapsamı (yakın nedenin) amacı ise; davalının so-
rumluluğunun kapsamını belirlemek, başka bir anlatımla davalının
hangi sonuçlardan sorumlu olacağını belirlemek suretiyle sorumlulu-
ğunun kapsamını sınırlandırmaktır
24
. Bu bağlamda belirtilmesi gere-
ken ilk husus, yakın neden incelemesinin ancak davalının ihmalinin
zararın gerçek nedeni olduğunun ispatlanmasından sonra gerçekleş-
17
Glannon, s.140.
18
Dobbs, s.407.
19
Edwards/Edwards/Wells, s.136.
20
Dobbs, s.407; Glannon, s.140; Fischer, omission, s.1335.
21
Keeton/Dobbs/Keeton/Owen, s.266; Richard W. Wright, “Causation in Tort
Law”,
California Law Review
, California 1985, C.73, s.1775 (causation); Glannon,
s.141; Fischer, omission, s.1338; Diamond/Levine/Madden, s.192; Edwards/
Edwards/Wells, s.136; Robertson, common sense, s.1768. David W. Robertson,
“Causation in the Restatement (Third) of Torts: Three Arguable Mistakes”, Wake
Forest Law Review, North Carolina 2009, C.44, s.1008 (causation). Bu nokta da
Haksız Fiillere ilişkin Restatement II §432 (1)’de söz konusu testin“ but for” olarak
adlandırılmadığının belirtilmesi gerekmektedir.
22
Glannon, s.144; Diamond/Levine/Madden, s.193-194. Prosser/Keeton; but for
testinin sadece esaslı etken testinin uygulama alanı bulduğu durumlarda yetersiz
kaldığını ileri sürmektedir. Bkz.: Keeton/Dobbs/Keeton/Owen, s.267. Bununla
birlikte Fischer, birden çok yeterli nedenin yanı sıra, zarar verenin yapmama-ih-
malinde bulunması durumunda da ispat konusunda çok ciddi sıkıntıların mevcut
olduğunu ifade etmektedir. Fischer, omission, s.1335.
23
Glannon, s.144-145; Jane Stapleton, “Cause in Fact and the Scope of Liability for
Consequences”, LawQuarterly Review, London 2003, C. 119, s.393 (consequences).
24
Dobbs, s.443; Glannon, s.184-185.