41 / 441
Amerikan Haksız Fiil Hukukunda Nedenselliğin Tesisi Çerçevesinde Gerçek Neden ve İspatı
40
“sorumluluğun kapsamı” olarak adlandırılmıştır
35
. Bununla birlikte
sorumluluğun kapsamının düzenlendiği §6’nın başlığında sorumlulu-
ğun kapsamının yanına parantez içinde yakın neden terimi de açıkla-
ma olarak eklenmiştir.
III. Gerçek Neden Testleri
A) But For Testi
Bu test uyarınca, davalının eyleminin zararının gerçek nedeni ola-
rak kabul edilebilmesi için, davalının eylemi olmasaydı zararın ortaya
çıkmaması gerekmektedir. Başka bir anlatımla davacının eylemi olma-
saydı zarar yine de ortaya çıkıyorsa, davalının eylemi bu test uyarınca
zararın gerçek nedeni değildir
36
. Aynı şekilde
Restatement
III §26 da;
“
Zararın yükletilebilmesi için haksız fiil eyleminin zararın gerçek nedeni ol-
ması gerekmektedir. Eylemin yokluğu halinde zararın meydana gelmiyorsa,
eylem zararın gerçek nedenidir. Haksız fiil eylemi §27 uyarınca da zararın
gerçek nedeni olabilir
.” düzenlemesi yer almaktadır.
“
But for
” testinde bir soyutlama yapılmakta ve zarar verenin hak-
sız eylemi olmasaydı ne olmuş olacaktı sorusuna farazî bir yanıt aran-
maktadır
37
.
Diamond/Levine/Madden,
soyutlamanın nasıl yapılacağını
bir örnekle açıklamıştır. Örnek uyarınca; A trafikte hız limitinin üstün-
de seyrederken, B’ye çarpmış ve bunun sonucunda B yaralanmıştır.
Geleneksel
“but for”
testi uyarınca, A’nın ihmali olmasaydı dahi, yani
A, yasal hız limitleri içinde giderken de B’ye çarparak onu yaralaya-
cak idiyse, A’nın ihmali B’nin yaralanmasının gerçek nedeni, değildir.
Bununla birlikte A’nın kazanın yapıldığı yerde olmasının nedeni de
yüksek hızıdır. Başka bir anlatımla A yasal hız limitleri içinde gidiyor
olsaydı, kazanın olduğu sırada kaza yerinde olmayacak, dolayısıyla
B’ye çarpmayacaktı. Dolayısıyla A’nın eylemi B’nin gerçek nedeni ola-
rak kabul edilecektir. Bu iki yaklaşım aslında soyutlamanın nasıl ya-
pılacağının ne kadar önem arz ettiğini göstermektedir. Bununla birlik-
35
Restatement III, §26, comment a.
36
Keeton/Dobbs/Keeton/Owen, s.265; Wright, causation, s.1775; Fischer, omis-
sion, s.1338; Diamond/Levine/Madden, s.192; Williams, s.64; Stapleton, factual
causation, s.473; Robertson, causation, s.1009.
37
Keeton/Dobbs/Keeton/Owen,
s.265;
Diamond/Levine/Madden,
s.192;
Restatement III, §26, comment e.