TBB Dergisi 110. Sayı

403 / 441

Duruşma Esnasında Ayağa Kalkma Meselesi 402
2. HUKUK YARGILAMASI AÇISINDAN:
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nda, delil türlerinden
olan “taraf yemini” konusunda, “yeminin şekli ” başlıklı 233. maddeye
göre: “Yemin eda edilirken, hâkim de dâhil olmak üzere hazır bulunan herkes
ayağa kalkar” (5. fıkra).
HMK’nın tanığın yapacağı yemin konusunda “yeminin zamanı ve
şekli” başlıklı 258. maddesi: “yemin eda edilirken, hâkim de dâhil olmak
üzere hazır bulunan herkes ayağa kalkar” (2. fıkra).
HMK’nın “Hüküm, Hükmün Verilmesi ve Tefhimi” başlıklı 294.
maddesinde (5. fıkra): “Hükmün tefhimini, duruşmada bulunanlar ayakta
dinler” denilmek suretiyle, hükmün açıklanmasının ayakta dinlenmesi
gerektiği belirtilmiştir. Burada “hüküm ”den kastın ne olduğu ise, yine
aynı maddede açıklanmıştır. 294. maddede: “ Mahkeme, usule veya esasa
ilişkin bir nihai kararla davayı sona erdirir. Yargılama sonunda uyuşmazlı-
ğın esası hakkında verilen nihai karar, hükümdür” (1. fıkra). “Hükme ilişkin
hususlar, niteliğine aykırı düşmedikçe, usule ilişkin nihai kararlar hakkında
da uygulanır” (6. fıkra) denilmektedir.
Dolayısıyla hukuk yargılamasında, taraf yemin ederken, tanık ye-
min ederken ve hüküm tefhim olunurken ayağa kalkılması, yasal bir
zorunluluktur. Bunun dışında kalan durumlarda (örneğin ara karar
okunurken, taraflar veya vekilleri beyanda bulunurken) ayağa kalkıl-
ması mecburi olmayıp; kişilerin kendi tercihine bırakılmıştır. Bu bağ-
lamda, yargılama makamlarının aksi yöndeki talep ve uygulamalarını,
gözden geçirmeleri gerekmektedir.
KAYNAKLAR
5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu
(İstanbul Barosu Başkanı Av. Muammer Aydın
imzalı 22 Nisan 2009 tarih ve 11241 gündem sayılı yazı)
Adalet Bakanlığı Ceza İşleri Genel Müdürlüğü’nün “duruşma sırasında bir kısım iş-
lemlerde ayağa kalkılması” konulu yazısı (16.3.2009 tarihli ve 2009/433/16232
sayılı)