TBB Dergisi 110. Sayı

Bireysel Başvuruya Konu Edilebilecek Haklar

404

ek Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin kabul ettiği protokollerde

düzen-

lenen haklardan herhangi birinin kamu gücü tarafından ihlal edildiği

iddiasıyla Anayasa Mahkemesine başvurma yoludur.

Bir başka ifadeyle bireysel başvuru kurumu; adlî, idarî ve askerî

yargının kararlarında ve kamu gücünün işlem ve eylemlerinde, ihmal

suretiyle yaptığı müdahalelerde, ihlal iddiasının irdelenerek insan hak

ve özgürlüklerinin yargılanmasıdır.

Bireysel başvuru hakkının özü, ihlal iddiasına dayanmaktadır. İh-

lal

kavramı; temel hak ve özgürlüğün koruduğu alanı, hukuka aykırı

işlem, eylem veya ihmal suretiyle müdahale etmektir. Bu bağlamda

temel hak ve özgürlük kapsamında bulunan bir davranışın mevzuat-

ta düzenlenen hukuka uygunluk sebebi olmadığı halde kamu gücü

tarafından sınırlanması, zorlaştırılmasıdır. Bu sınırlama temel hak ve

özgürlüğünü kullanmak isteyen bireyin davranışının yasaklanması

veya bu ölçüde olmasa bile idari işlem veya eylem nedeniyle zahmet

oluşturmasıdır.

Bireysel başvuru yolunun ikincil yol olduğunu mevcut yasal dü-

zenlemelere bakarak anlayabiliriz. Anayasa’nın, Anayasa Mahkeme-

sinin “Görev ve yetkileri” başlıklı 148. maddesinin 3. fıkrası “

Herkes,

Anayasada güvence altına alınmış temel hak ve özgürlüklerinden, Avrupa İn-

san Hakları Sözleşmesi kapsamındaki herhangi birinin kamu gücü tarafından,

1. Protokol Türkiye tarafından 10.3.1954 tarihinde yürürlüğe girmiştir. 2. Protokol

Türkiye tarafından 21.9.1970 tarihinde yürürlüğe girmiştir, 3. Protokol Türkiye

tarafından 21.9.1970 tarihinde yürürlüğe girmiştir, 4. Protokol Türkiye tarafından

9.6.1994 tarihinde imzalanmıştır ancak yürürlüğe girmemiş ve taraf değiliz, 5.

Protokol Türkiye tarafından 20.12.1971 tarihinde yürürlüğe girmiştir, 6. Protokol

Türkiye tarafından 1.12.2003 tarihinde yürürlüğe girmiştir, 7. Protokol Türkiye

tarafından 14.3.1985 tarihinde imzalanmış ancak yürürlüğe girmemiş ve taraf

değiliz, 8. Protokol Türkiye tarafından 1.1.1990 tarihinde yürürlüğe girmiştir 9.

Protokol Türkiye tarafından 6.11.1990 tarihinde yürürlüğe girmiştir, 10.Protokol

Strasbourg’da 25.03.1992 tarihinde kabul edilmiş ancak Sözleşmenin tarafı olan

tüm ülkeler tarafından kabul edilmediği için yürürlüğe girmemiştir. Protokol, 32.

maddede değişiklik öngörmekteydi. Bu düzenleme 11 No’lu Protokol ile gerçek-

leşmiştir. 11.Protokol Türkiye tarafından 1.11.1998 tarihinde yürürlüğe girmiştir,

13. Protokol Türkiye tarafından 1.6.2006 tarihinde yürürlüğe girmiştir. 14. Proto-

kol Türkiye tarafından 8.8.2006 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Bkz

2170:avrupa-insan-haklari-sozlesmesi-ve-eki-protokollerde-yer-alan-haklar-ve-

ozgurlukler&catid=47:makaleler&Itemid=125

İhlal: bozma, zarar verme, yasaya ve düzene uymama,

Güncel Türkçe Sözlük,