47 / 441
Amerikan Haksız Fiil Hukukunda Nedenselliğin Tesisi Çerçevesinde Gerçek Neden ve İspatı
46
Gerçek nedenin ispat edilebilmesi için, davacının, delillerin üs-
tünlüğü ilkesi uyarınca, davalının davranışının, zararın gerçek nedeni
olduğunu göstermesi gerekmektedir. İspat yükü, gerçekleşme yükü
(
burden of production
) ve ikna yükü (
burden of persuasion
) olmak üzere
iki unsurdan oluşmaktadır. Gerçekleşme yükü uyarınca; davacının,
davalının eyleminin zararın gerçek nedeni olduğu konusunda karar
verilmesini sağlayacak yeterli delili sunması gerekmektedir. İkna yü-
künde ise, davacının sunduğu delillerle, delillerin üstünlüğü ilkesi
uyarınca karar merciini ikna etmesi anlamına gelmektedir
71
.
Bu kapsamda delillerin üstünlüğü ilkesi,
more likely than not
ola-
rak ifade edilen, davacının, iddiasının gerçek olma olasılığının, olma-
ma olasılığına göre daha yüksek olduğunu göstermesi anlamına gel-
mektedir
72
. Bu ilkenin benimsenmesinde davalının eylemi olmasaydı
ne olacaktı sorusunun mutlak bir kesinlikle cevaplandırılamaması
yatmaktadır
73
. Bu kapsamda “olağan deneyimler uyarınca belirli bir
yapma veya yapmama şeklinde olabilecek bir eylem veya ihmalden,
söz konusu koşullar altında, belirli bir sonucu doğurması beklenebili-
yorsa, eylem ve sonuç arasında nedensellik ilişkisinin mevcut olduğu”
belirtilmektedir
74
. Bununla birlikte ispat ölçüsü, olasılık terminolojisiy-
le ifade edilmekte, yani davacının, davayı kazanabilmek için, iddiası-
nın gerçekleşme ihtimalinin %50’den daha yüksek olduğu konusun-
da karar merciini ikna etmesi gerektiği kabul edilmektedir
75
. Her ne
kadar ispat ölçüsünün olasılık terminolojisiyle ifade edilmesinin, ilk
bakışta çok kullanışlı bir ölçüt olduğu kabul edilse de, doktrinde kimi
endişelere yer verilmektedir. Nitekim, bu ölçütün doğru bir şekilde
anlaşılmadığı müddetçe, yüzde oranlarının kullanımının yanlış uygu-
lamalara yol açacağı belirtilmektedir. Öncelikle matematiksel şansın-
71
Restatement III, §28, comment a; Dobbs, s.360. Davacının yeterli delil sunamaması
durumunda, dava jüri önüne götürülebilecektir. Dobbs, s.360.
72
Keeton/Dobbs/Keeton/Owen, s. 269; David A. Fischer, “Tort Recovery for Loss
of a Chance”,
Wake Forrest Law Review,
C. 36, s.608 (loss of a chance); Robertson,
common sense, s.1774; Robertson, causation, s.1009; Mark A. Geistfeld, “The
Doctrinal Unity of Alternative Liability and Market-Share Liability”,
University of
Pennsylvania Law Review,
Pennsylvania 2006, C. 155, s.461.
73
Keeton/Dobbs/Keeton/Owen, s. 269; Robertson, common sense, s.1774; Geistfeld,
s.461-462.
74
Keeton/Dobbs/Keeton/Owen, s. 270.
75
Dobbs, s.360; Fischer, loss of chance, s.608; Robertson, causation, s.1009.